4.17
कर्मणो ह्यपि बोद्धव्यं बोद्धव्यं च विकर्मणः ।
अकर्मणश्च बोद्धव्यं गहना कर्मणो गतिः ॥ १७ ॥
karmaṇo hy api boddhavyaṁ
boddhavyaṁ ca vikarmaṇaḥ
akarmaṇaś ca boddhavyaṁ
gahanā karmaṇo gatiḥ
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
карман̣ах̣ — деятельности; (с, 6.1)
хи — безусловно; (ав)
апи — также; (ав)
боддхавйам — то, что необходимо понять; (с, 1.1)
боддхавйам — то, что необходимо понять; (с, 1.1)
ча — также; (ав)
викарман̣ах̣ — запрещенной деятельности; (с, 6.1)
акарман̣ах̣ — бездействия; (с, 6.1)
ча — также; (ав)
боддхавйам — то, что необходимо понять; (с, 1.1)
гахана̄ — труден для понимания; (ж, 1.1)
карман̣ах̣ — деятельности; (с, 6.1)
гатих̣ — ход (ж, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
कर्मणः (स्वरूपम्) हि अपि बोद्धव्यम् , विकर्मणः (स्वरूपम्) च बोद्धव्यम् , अकर्मणः (स्वरूपम्) च बोद्धव्यम् । कर्मणः गतिः गहना ।
karmaṇaḥ hi api boddhavyam , vikarmaṇaḥ ca boddhavyam , akarmaṇaḥ ca boddhavyam | karmaṇaḥ gatiḥ gahanā |
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
nanu lokaprasiddhameva karma dehādivyāpārātmakam | akarma tadavyāpārātmakam | ataḥ kathamucyate kavayo'pyatra mohaṃ prāptā iti ? tatrāha karmaṇa iti | karmaṇo vihitavyāpārasyāpi tattvaṃ boddhavyamasti | na tu lokaprasiddhamātrameva | akarmaṇo'vihitavyāpārasyāpi tattvaṃ boddhavyamasti | vikarmaṇo niṣiddhavyāpārasyāpi tattvaṃ boddhavyamasti | yataḥ karmaṇo gatirgahanā | karmaṇa ityupalakṣaṇārtham | karmākarmavikarmaṇāṃ tattvaṃ durvijñeyamityarthaḥ ||17||
The Gūḍhārthadīpikā commentary by Madhusūdana
nanu sarvalokaprasiddhatvādahamevaitajjānāmi dehendriyādivyāpāraḥ karma tūṣṇīmāsanamakarmeti tatra kiṃ tvayā vaktavyamiti tatrāha karmaṇa iti | hi yasmātkarmaṇaḥ śāstravihitasyāpi tattvaṃ boddhavyamasti, vikarmaṇaśca pratiṣiddhasya, akarmaṇaśca tūṣṇīmbhāvasya | atra vākyatraye'pi tattvamasītyadhyāhāraḥ | yasmādgahanā durjñānā | karmaṇa ityupalakṣaṇaṃ karmākarmavikarmaṇām | gatistattvamityarthaḥ ||18||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||4.17|| karmaṇaḥ śāstravihitasya hi yasmāt api asti boddhavyam boddhavyaṃ ca astyeva vikarmaṇaḥ pratiṣiddhasya tathā akarmaṇaśca tūṣṇīṃbhāvasya boddhavyam asti iti triṣvapyadhyāhāraḥ kartavyaḥ| yasmāt gahanā viṣamā durjñeyā karmaṇaḥ iti upalakṣaṇārthaṃ karmādīnām karmākarmavikarmaṇāṃ gatiḥ yāthātmyaṃ tattvam ityarthaḥ||kiṃ punastattvaṃ karmādeḥ yat boddhavyaṃ vakṣyāmi iti pratijñātam ucyate
Перевод
Хитросплетения деятельности очень трудны для понимания. Поэтому надо хорошо знать, что такое действие, что такое запретное действие и что такое бездействие.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика