1.3
पश्यैतां पाण्डुपुत्राणामाचार्य महतीं चमूम् ।
व्यूढां द्रुपदपुत्रेण तव शिष्येण धीमता ॥ ३ ॥
paśyaitāṁ pāṇḍu-putrānām
ācārya mahatīṁ camūm
vyūḍhāṁ drupada-putreṇa
tava śiṣyeṇa dhīmatā
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
паш́йа — взгляни; (лоТ, 2.1) दृश्{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;दृशिँर्;भ्वादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1143?type=ting
эта̄м — на эту; (етад, сарв, ж.р. 2.1)
па̄н̣д̣у-путра̄н̣а̄м — сыновей Панду; (м.р. 6.3)
а̄ча̄рйа — о учитель; (м.р. 8.1)
махатӣм — огромную; (ж.р. 2.1)
чамӯм — армию; (ж.р. 2.1)
вйӯд̣ха̄м — построенную; (ж.р. 2.1)
друпада-путрен̣а — сыном Друпады; (м.р. 3.1)
тава — твоим; (йушмад, сарв. 6.1)
ш́ишйен̣а — учеником; (м.р. 3.1)
अन्वय: anvayaḥ
(हे) आचार्य! एतां पाण्डु-पुत्राणां महतीं चमूं पश्य । तव शिष्येण धी-मता द्रुपद-पुत्रेण व्यूढाम्।
(he) ācārya! etām pāṇḍu-putrāṇām mahatīm camūm paśya , tava śiṣyeṇa dhī-matā drupada-putreṇa vyūḍhām
Дословный перевод:
О, Ачарья! Эту великую армию сыновей Панду узри! Твоим учеником разумным, сыном Друпады, построенную.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tadeva vacanamāha paśyaitāmityādibhiḥ navabhiḥ ślokaiḥ | paśyetyādi he ācārya | pāṇḍavānāṃ mahatīṃ vitatāṃ camūṃ senāṃ paśya | tava śiṣyeṇa drupadaputreṇa dhṛṣṭadyumnena vyūḍhāṃ vyūharacanayādhiṣṭhitām ||3||
Prabhupada
Взгляни, о учитель, на огромную армию сыновей Панду, которую так искусно выстроил твой одаренный ученик, сын Друпады.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика
सन्धिः
पश्यैताम् - पश्य + एताम् - वृद्धिसन्धिः
एतां पाण्डुपुत्राणाम् - एताम् + पाण्डुपुत्राणाम् - अनुस्वारसन्धिः
महतीं चमूम् - महतीम् + चमूम् - अनुस्वारसन्धिः
व्यूढां द्रुपदपुत्रेण - व्यूढाम् + द्रुपदपुत्रेण - अनुस्वारसन्धिः
(Для объяснения висарга-сандхи в этом курсе мы будем пользоваться Бхатта-сутрами - в скобочках дан номер одной из 5ти сутр, для всех других Сандхи - Панини)
समासः
पाण्डुपुत्राणाम् - पाण्डोः पुत्राः, तेषाम् - षष्ठीतत्पुरुषः
द्रुपदपुत्रेण - द्रुपदस्य पुत्रः, तेन - षष्ठीतत्पुरुषः
कृदन्तः
व्यूढाम् - वि + वह् + क्त (कर्मणि)
आचार्य - आ + चर् +ण्यत्। आचरणीयः (सेवनीयः) आचार्यः।
तद्धितान्तः
धीमता - धी + मतुप् , तेन। धीः अस्य अस्मिन् वा अस्ति इति धीमान्
०१.११४३ (कौमुदीधातुः-९८८) दृशिँर् प्रेक्षणे (भ्वादिः परस्मैपदी सकर्मकः अनिट्)
कर्तरि लोट्लकारः (परस्मैपदम्)
पश्यतु , पश्यतात् पश्यताम् पश्यन्तु
पश्य , पश्यतात् पश्यतम् पश्यत
पश्यानि पश्याव पश्याम
sandhiḥ
paśyaitām - paśya + etām - vṛddhisandhiḥ
etāṃ pāṇḍuputrāṇām - etām + pāṇḍuputrāṇām - anusvārasandhiḥ
mahatīṃ camūm - mahatīm + camūm - anusvārasandhiḥ
vyūḍhāṃ drupadaputreṇa - vyūḍhām + drupadaputreṇa - anusvārasandhiḥ
(Для объяснения висарга-сандхи в этом курсе мы будем пользоваться Бхатта-сутрами - в скобочках дан номер одной из 5ти сутр, для всех других Сандхи - Панини)
samāsaḥ
pāṇḍuputrāṇām - pāṇḍoḥ putrāḥ, teṣām - ṣaṣṭhītatpuruṣaḥ
drupadaputreṇa - drupadasya putraḥ, tena - ṣaṣṭhītatpuruṣaḥ
kṛdantaḥ
vyūḍhām - vi + vah + kta (karmaṇi)
ācārya - ā + car +ṇyat| ācaraṇīyaḥ (sevanīyaḥ) ācāryaḥ|
taddhitāntaḥ
dhīmatā - dhī + matup , tena| dhīḥ asya asmin vā asti iti dhīmān
01.1143 (kaumudīdhātuḥ-988) dṛśim̐r prekṣaṇe (bhvādiḥ parasmaipadī sakarmakaḥ aniṭ)
kartari loṭlakāraḥ (parasmaipadam)
paśyatu , paśyatāt paśyatām paśyantu
paśya , paśyatāt paśyatam paśyata
paśyāni paśyāva paśyāma
Суффикс мат[уп]
Обозначающий владение, наделенность, обладание
Образован присоединением к основе аффикса мат[уп] дхӣ-мат — владеющий разумом (дхИ)
В именительном падеже это слово принимает форму дхИман. Так же образовано слово ханумАн, шрИмАн
Изучать тему: 5.3.2 मत्वर्थीयाः matvarthīyāḥ - मतुप् इनि विनि अच् - matup ini vini ac
На данный момент вам понадобятся 3 основные таблицы -
Склонение слов по падежам во всех трех родах - кРШНаХ, рАдхА, ванам
Спряжение глаголов двух категорий в настоящем времени: парасмайпадИ - бхавати (быть) и АтманепадИ - вандате (кланяться)
Сохраните их и повторяйте каждый день: