การปฐมพยาบาล คือ การช่วยเหลือเบื้องต้นแก่ผู้ที่ได้รับบาดเจ็บ หรือผู้ป่วยอย่างปัจจุบันทันด่วน เป็นครั้งแรก ก่อนที่จะนำส่งถึงมือแพทย์ เพื่อ
1. ช่วยชีวิตผู้ป่วย
2. ช่วยมิให้ผู้ป่วยต้องทุพพลภาพ
3. ลดความเจ็บปวดอย่างรุนแรง
4. ให้ผู้ป่วยหายเป็นปกติได้เร็วขึ้น
หลักทั่วไปในการปฐมพยาบาล
1. อย่าตื่นเต้นตกใจ
2. ควรรีบช่วยเหลือโดยเร็วที่สุดด้วยการตัดสินใจอย่างรอบคอบ ว่าควรทำอะไรก่อน อะไร หลัง
3. ปลอบใจผู้ป่วย จัดท่าให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าที่สบาย
4. ถ้าเห็นว่าผู้ป่วยจะช็อค ก็จัดให้นอนยกเท้าสูงกว่าศรีษะ
5. ถ้าผู้ป่วยอาเจียร ให้นอนศรีษะต่ำ ตะแคงหน้าไปด้านใดด้านหนึ่ง เพื่อมิให้สิ่งที่อาเจียรออกมาเข้าหลอดลม
6. ขยายเครื่องแต่งกายให้หลวม เพื่อผู้ป่วยหายใจสะดวก
7. ขอร้องคนมุงให้เข้าใจว่าผู้ป่วยต้องการอากาศถ่ายเท
8. คอยสังเกตชีพจร และการหายใจตลอดเวลา ถ้าเห็นว่าอ่อนลงต้องรีบแก้ไขด้วยการผายปอด
9. ถ้าจำเป็นควรตัดเสื้อออกเลยเพราะการถอดเสื้อผ้าอาจทำให้ผู้ป่วยเจ็บมากขึ้น เช่น ในรายที่ผู้ป่วยกระดูกหักเป็นต้น แต่ถ้าผู้บาดเจ็บหนาวก็ไม่ควรจะถอดเสื้อผ้าออกหมดควรรีบให้ความอบอุ่น เพราะผู้ป่วยอาจช็อคได้
10. รีบตรวจดูว่าบาดแผลมีเลือดออกหรือไม่ ถ้ามีต้องทำการห้ามเลือดก่อนทันที
11. ถ้าผู้ป่วยไม่มีสติ อย่าให้ยา หรือเครื่องดื่มใดๆ เป็นอันขาด เพราะจะทำให้ผู้ป่วยสำลัก
12. ในรายที่ผู้ป่วยกระดูกหัก ถ้าไม่จำเป็น อย่าเคลื่อนย้ายผู้ป่วยเป็นอันขาด
13. ระหว่างการปฐมพยาบาลควรรีบตามแพทย์ หรือ เตรียมการส่งผู้ป่วยไปพบแพทย์
14. เมื่อทำการปฐมพยาบาลเสร็จแล้ว ต้องนำผู้ป่วยส่งไปหาแพทย์ให้เร็วที่สุด
ข้อควรระวังในการปฐมพยาบาล
อย่า ลืมช่วยผายปอด เมื่อจำเป็น
อย่า ลืมเอาฟันปลอมหรือหมากฝรั่ง ฯลฯ ออกจากปากผู้ป่วยที่หมดสติ
อย่า ลืมเอาฟันปลอมหรือหมากฝรั่ง ฯลฯ ออกจากปากผู้ป่วยที่หมดสติ
อย่า ทำให้ผิวหนังของผู้บาดเจ็บพองไหม้เพราะการวางกระเป๋าน้ำร้อน โดยไม่หุ้มก่อน
อย่า เคลื่อนย้ายผู้ป่วยที่กระดูกหัก หรือสงสัยว่ามีกระดูกหักโดนไม่เข้าเฝือกชั่วคราวก่อน
อย่า เคลื่อนไหวผู้ป่วยโดยไม่จำเป็น เพราะอาจทำให้มีอันตรายเพิ่มมากขึ้น
อย่า ปล่อยให้เลือดไหล โดยไม่รีบห้ามเลือด
อย่า แตะต้องบาดแผลของผู้ป่วยด้วยมือที่ไม่สะอาด
อย่า ลืมสังเกตอาการช็อคที่มีอยู่