Nondik dator euskara?

Data de publicació: Apr 28, 2013 7:48:25 AM

Nondik dator euskara?

Teoria asko dago, baina inork ez daki galdera honen erantzuna.

Eta inork ez du ezer frogatu.

Guk lau teoria ezagunenak gogoratuko ditugu:

- Iberiako teoria.

Euskara Iberiar Penintsulako hizkuntzaren dialektoa da. Iberiera galdu da, baina euskara salbatu egin da, mendi artean babestuta.

- Afrikako teoria

Magreb aldean amazigh herria bizi da. Batzuen ustez, bertako hizkuntza eta euskara antzekoak dira.

- Kaukasoko teoria

Beste batzuek Georgiako hizkuntzaren eta euskararen artean berdintasunak ikusi dituzte morfologian eta hiztegian

- Hemengo teoria

Jende askok hauxe esaten du: "Euskara hemengoa da eta hemen egon da beti"

Hala ere, beste galdera hau goikoa baino garrantzisuagoa da: zergatik dago bizirik oraindik?

Nondik dator euskara?

D'on ve l'èuscar?

Teoria asko dago, baina inork ez daki galdera honen erantzuna.

Hi ha molt(es) teoria(es), però ningú sap la resposta d'aquesta pregunta.

Eta inork ez du ezer frogatu.

I ningú ha demostrat res

Guk lau teoria ezagunenak gogoratuko ditugu:

Recordarem les quatre teories més conegudes:

- Iberiako teoria.

Euskara Iberiar Penintsulako hizkuntzaren dialektoa da. Iberiera galdu da, baina euskara salbatu egin da, mendi artean babestuta.

L'èuscar és un dialecte de la llengua de la península Ibera. L'iber és va perdre, però l'èuscar es va salvar, protegit entre les muntanyes.

.

- Afrikako teoria

Magreb aldean amazigh herria bizi da. Batzuen ustez, bertako hizkuntza eta euskara antzekoak dira.

Viu a algun lloc del Magreb a la terra amazigh. Alguns creuen, que la llengua nativa i l'èuscar son semblants.

- Kaukasoko teoria

Beste batzuek Georgiako hizkuntzaren eta euskararen artean berdintasunak ikusi dituzte morfologian eta hiztegian

Alguns altres veuen similituds en morfologia i vocabulari entre la llengua de Georgia i l'èuscar.

- Hemengo teoria

Jende askok hauxe esaten du: "Euskara hemengoa da eta hemen egon da beti"

Molta gent hauxe diu: L'èuscar és d'aquí i aquí ha estat sempre.

Hala ere, beste galdera hau goikoa baino garrantzisuagoa da: zergatik dago bizirik oraindik?

Així també, esta altra pregunta és més important que la de dalt: per què està viu ara?

FROGATU

1 du ad.

provar, demostrar; justificar

• • Hona adibide bat egia hau frogatuko duena: aquí un exemple que provarà aquesta veritat.

  • Argudio egokiak erabili zituen haurraren aita zela frogatzeko: va utilitzar bons arguments per demostrar que era el pare del nen.

2 du ad. Ipar.

provar, comprovar

• • Frogatu gabe ez duzu jakingo nolakoa den: si no ho proves no sabràs conm és

EZAGUN

1 izond.

conocido, -a, sabido, -a, evidente

• • Gauza ezagunez mintzatu: hablar de las cosas conocidas.

  • Haren hitzaldi ezaguna: su conocida charla.

2 izond.

conocido, -a, famoso, -a, ilustre

• • Oso idazle ezaguna da: es un escritor muy conocido.

3 iz.

conocido, -a, persona conocida

• • Ezagun asko ikusi nituen: vi a muchos conocidos.

BABESTU

1 da/du ad.

proteger(se), cobijar(se), resguardar(se); amparar(se); defender(se)

• • Harresi sendoz babesturiko hiria: una ciudad protegida por una sólida muralla.

  • Legeak babesturik: amparado por la ley.

  • Azalaren koloreak babesten ditu zenbait animalia etsaien erasoetatik: el color de la piel protege a ciertos animales del ataque de los enemigos.

  • Euritik babestu zen: se resguardó de la lluvia.

2 du ad.

apoyar; ayudar; patrocinar

• • Aurrezki Kutxak babesturik: patrocinado por la Caja de Ahorros.

ALDE

1 iz. (leku-denborazko kasu-atzizkiez; postposizioa osa dezake, dagokion izen-sintagmak -en kasu-atzizkia hartzen duela; delako sintagmako izenak zerbait bizigabea adierazten badu eta atzean adjektiborik ez badu, -en atzizkia eta mugatzailea gal ditzake)

parte, zona, lado

• • Goiko, beheko, eskuineko aldea: parte de arriba, abajo, derecha.

  • Alde guztietan: en todas partes.

  • Gernika aldeko hizkera: el habla de la zona de Guernica.

  • Zaude nire aldean: estáte a mi lado.

  • Hantxe eseri zen hankak plaza aldera zituelarik: se sentó allí mismo con las piernas hacia la plaza.

  • Bartzelonako alde zaharra: la parte vieja de Barcelona.

  • Etxe aldera noa: me voy hacia casa.

2 iz. (-n edo -ra kasu-atzizkiez, postposizioan) denborari buruz

hacia, sobre, por, cerca de

• • Hamabiak aldean gertatu zen: sucedió hacia las doce.

  • Seiak aldera etorriko dela esan du: ha dicho que vendrá sobre las seis.

  • Udaberri aldera jende asko etortzen da: por primavera viene mucha gente.

3 iz.

cara, lado

• • Txanpon baten bi aldeak: los dos lados de una moneda.

  • Disko baten A eta B aldeak: las caras A y B de un disco.

4 iz.

diferencia, contraste; ventaja

• • Alde handia dago batetik bestera: hay una gran diferencia entre los dos.

  • Jokalari arabarrak bi puntuko aldea atera zion nafarrari: el jugador alavés sacó una ventaja de dos puntos al navarro.

5 iz.

aspecto, faceta, punto

• • Arazoaren alde guztiak aztertu: analizar todos los aspectos de la cuestión.

  • Alde onak eta txarrak aztertu behar ditugu: debemos sopesar los pros y los contras.

6 iz.

grupo, bando, tropel; montón; parte

• • Jende-alde bat etorri zen: vino un grupo de gente, de personas.

  • Harri-aldea: montón de piedras.

  • Gaiztoen aldea hartu du gizon horrek: ese hombre está de parte de los malos.

7 iz. harribitxiena

faceta

8 iz. Mat.

lado

• • Triangelu baten hiru aldeak: los tres lados de un triángulo.

BERTAKO

1 izlag.

nativo, -a, autóctono, -a, (propio) del lugar; del país

• • Bertako apaizak esan zion: se lo dijo el cura del lugar.

  • Bertako errege-sagarra: manzana reineta del país.

  • Bertako gazta: queso del país.

2 iz.

nativo, -a

• • Bertakoak eta kanpokoak: los nativos y los forasteros.

ANTZEKO

1 izlag.

semejante, parecido (a); una especie de

• • Ardoaren antzeko edaria: una bebida semejante al vino.

  • Biak antzekoak dira oso: los dos son muy parecidos.

  • Katilu-antzeko bat: una especie de taza.

2 izlag. Mat.

semejante

• • Triangelu horiek antzekoak dira: esos triángulos son semejantes.

AIXÍ

1 adb.

así

• • Aitak agindu zion eta hala egin zuen: su padre se lo ordenó y lo hizo así.

  • Eman dezagun hala dela: supongamos que así es.

2 adb. (esan, uste izan aditzekin)

eso, así

• • Hala diote jakintsuek behintzat: al menos eso dicen los entendidos.

  • Hala uste dut nik: eso pienso yo, así creo.

3 lok. (aurretik eta har dezake)

así pues

• • Eta hala, liburu bat idatzi zuen: así pues, escribió un libro.

GARRANTZI

iz.

importancia; valor, interés

• • Arazo horrek ez dauka garrantzirik: ese problema no tiene ningún interés.

  • Garrantzi handiko erabakia: una decisión de gran importancia.

  • Ez dio garrantzirik eman zuk esandakoari: no le ha dado ninguna importancia a lo que has dicho.