2. Warszawa

07-09.08.2015 r. "Do Warszawy"

autor: Krystyna Grdal

opublikowano: 07.06.2016 r.

W upalne dni na początku sierpnia (7-8-9 sierpnia 2015 r.) pojechaliśmy z Kołem Grodzkim do Warszawy. Wycieczkę prowadził przewodnik Krzysztof Karwan. Jechaliśmy szybko, bez większych korków na drodze i koło południa byliśmy w Wilanowie.

Pałac w Wilanowie to budowla barokowa z elementami romantycznymi, wzniesiona na planie podkowy. Jego budowa, liczne przebudowy i wyposażenie ciągnęły się w latach 1650-1875. W latach 70-tych XVII w. Wilanów stał się własnością króla Jana III Sobieskiego. Po zwycięstwie pod Wiedniem w 1683 r. król postanowił wybudować rezydencję - wytworny pałac typu „entre cour et jardin”. Według projektu Augustyna Locciego powstała wspaniała królewska rezydencja, która połączyła w sobie cechy pod paryskiego Wersalu, włoskiej willi ogrodowej i typowego dla Polski dworu szlacheckiego. Po śmierci króla rezydowały tu najpotężniejsze w Polsce rody magnackie: Sieniawscy, Czartoryscy, Lubomirscy, Potoccy i Braniccy. W latach 1723-1729 Elżbieta Sieniawska zleciła dobudowanie do pałacu dwóch bocznych skrzydeł. Z początkiem XIX w. majątek przeszedł w ręce Stanisława Kostki Potockiego, który utworzył jedno z pierwszych na ziemiach polskich publiczne muzeum. Kolekcja obejmowała sztukę europejską, dalekowschodnią oraz eksponaty związane z dokonaniami króla Jana III Sobieskiego. Zespół pałacowo-parkowy przetrwał czasy zaborów, obie wojny światowe, dlatego zachował się oryginalny wystrój elewacji i wnętrz. Po II wojnie światowej pałac został upaństwowiony, a do zwiedzania udostępniony w 1962 r.

Wnętrza pałacowe z oryginalnym, bogatym wyposażeniem i wystrojem plastycznym reprezentują trzy epoki stylowe. Najstarsze, barokowe apartamenty królewskie mieszczą się w korpusie głównym. Styl z XVIII w. prezentują wnętrza w skrzydle południowym. Pomieszczenia z XIX w. zajmują skrzydło północne. Galeria Obrazów – Gabinet Etruski, Lapidarium i Gabinet przed Galerią są częścią historycznego muzeum powstałego w 1805 r. Na piętrze umieszczona jest Galeria Portretu Polskiego od XVI-XIX w. z wizerunkami monarchów, przedstawicieli wielkich rodów magnackich, Polaków zasłużonych dla kraju.

Bezpośrednio z pałacem łączy się ogród. Najstarszą jego częścią jest część centralna rozciągająca się pomiędzy pałacem i jeziorem. Ma ona charakter dwupoziomowego, regularnego barokowego ogrodu w stylu włosko-francuskim. Na południe od pałacu rozciąga się teren romantycznego parku angielsko-chińskiego, założonego pod koniec XVII w. Na północ znajduje się park angielski. Park zdobią liczne rzeźby, fontanny i mała architektura parkowa, np. altana chińska.

Z Wilanowa pojechaliśmy do Centrum Nauki Kopernik, które znajduje się przy ulicy Wybrzeże Kościuszkowskie. Jego celem jest promowanie i popularyzacja nauki. Zwiedzający mogą poznawać prawa przyrody poprzez samodzielne przeprowadzanie doświadczeń na interaktywnych wystawach.

Centrum jest instytucją powołaną i finansowaną przez Miasto Warszawa, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej. Pomysł powstania Centrum pochodzi od Łukasza Turskiego prof. fizyki teoretycznej. Wybudowane zostało nad tunelem Wisłostrady, jednak konstrukcja budynku nie opiera się na tunelu, lecz na sprężonych dźwigarach podpartych po obu stronach tunelu.

Centrum składa się z budynku w kształcie litery L o dwóch kondygnacjach naziemnych o łącznej powierzchni 15 tys. m² – mieści wystawy stałe i czasowe, laboratoria i pracownie, centrum konferencyjne, kawiarnię, restaurację i biura, a także z multimedialne planetarium z kopułą o średnicy 16 metrów, usytuowane w bryle przypominającej głaz narzutowy. Centrum otacza Park Odkrywców z urządzeniami do przeprowadzania eksperymentów pod gołym niebem. Otwarcie części budynku Centrum odbyło się 5 grudnia 2010 r.

Wystawa stała składa się z kilkuset interaktywnych stanowisk umieszczonych w sześciu galeriach m.in.: „Świat w ruchu” – zagadnienia związane z ruchem w pojęciu fizycznym; „Człowiek i środowisko” – skupia się na człowieku i wszystkim, co go otacza; „Korzenie cywilizacji” – historia cywilizacji ludzkiej i jej najnowsze wynalazki np. radio, film, Internet, można posłuchać archiwalnych nagrań Polskiego Radia oraz zobaczyć instalację ukazującą historię koła, od kół kamiennych, drewnianych, poprzez samochodowe, rowerowe, do płyt winylowych i kompaktowych; „Bzzz” - wystawa przeznaczona dla dzieci do 6 lat, porusza zagadnienia związane z przyrodą, „Strefa światła” – zagadnienia związane ze światłem w pojęciu fizycznym. W głównym holu przy wejściu zainstalowane jest wahadło Foucoulta.

Po ciekawym dniu pojechaliśmy na nocleg, który mieliśmy na Żeraniu w hotelu pod

Kasztanami.

Następnego dnia od rana zwiedzaliśmy Stare Miasto, oprowadzała nas przewodniczka warszawska, poświęciła nam wiele czasu.

Miasto zostało założone na skarpie nad brzegiem Wisły. Jego początki sięgają XIII w. W środku miasta był plac (rynek) w kształcie prostokąta. Pierwsze średniowieczne kamienice budowano w stylu gotyckim, natomiast kamienice odnawiane lub odbudowywane były w stylu renesansowym. Na początku XVII w. kamienice zyskały barwne tynki, barokowe złocenia, a nowe budowano w stylu barokowym. Na rynku Starego Miasta znajduje się pomnik Syrenki – przedstawiający postać pół kobiety, pół ryby – obecnie to herb Warszawy autorstwa K. Hegla, ustawiony przy fontannie w 1855 r. Miasto otoczone było pierścieniem murów obronnych.

Zobaczyliśmy Pomnik Małego Powstańca znajdujący się przy ulicy Podwale, u zbiegu ulicy Wąski Dunaj, przy zewnętrznym murze obronnym. Upamiętnia najmłodszych uczestników Powstania Warszawskiego. Rzeźba z brązu przedstawia kilkuletniego chłopca w opadającym na czoło niemieckim hełmie z orzełkiem i namalowaną biało-czerwoną opaską, w za dużych butach i płaszczu oraz pistoletem maszynowym przewieszonym przez ramię. Na murze przy pomniku umieszczono tablicę pamiątkową z czerwonego piaskowca z krzyżem harcerskim i fragmentem popularnej powstańczej pieśni „Warszawskie dzieci”. Pomnik jest autorstwa rzeźbiarza Jana Jarnuszkiewicza, zaprojektowany został w 1946 r., a odsłonięty 1 października 1983 r. Na murach, w pobliżu ulicy Podwale stoi pomnik Jana Kilińskiego – szewca przywódcy Powstania Kościuszkowskiego w Warszawie.

`Plac Zamkowy został wytyczony w latach 1818-1821 wg projektu Jakuba Kubickiego. Przy Placu Zamkowym znajduje się kolumna Zygmunta III Wazy - pomnik króla wzniesiony w latach 1643-1644 z fundacji Władysława IV Wazy, wg projektu Augustyna Locciego. Jest to najstarszy świecki pomnik w Warszawie, wzorowany jest na kolumnach wznoszonych w starożytnym Rzymie. Na cokole zwieńczonym czterema spiżowymi orłami, znajdują się cztery brązowe tablice z napisami w języku łacińskim, 8 metrowy trzon kolumny wykonany z granitu, a na szczycie umieszczony jest 275 cm brązowy posąg, przedstawiający króla Zygmunta III Wazę w rycerskiej zbroi z szablą w prawej i krzyżem w lewej dłoni. Pomnik ma wysokość 22 m.

Wstąpiliśmy do katedry św. Jana, wybudowanej w XV w. jako kolegiata, wielokrotnie przebudowywanej w następnych wiekach - ostatnio w XIX w. w stylu neogotyckim. Po 1837 r. przebudowano katedrę w stylu gotyku angielskiego. W 1798 r. po utworzeniu biskupstwa warszawskiego kolegiata otrzymała tytuł katedry, a w 1818 r. stała się archikatedrą. W czasie powstania warszawskiego kościół został zrównany z ziemią. Po wojnie został odbudowany, zwłaszcza fasada w stylu tzw. gotyku nadwiślańskiego. W 1960 r. kościół otrzymał tytuł bazyliki mniejszej.

Wnętrze świątyni jest trzynawowe, halowe z wydłużonym trójbocznie zamkniętym prezbiterium, surowe i mroczne ze sklepieniem gwiaździstym. W prezbiterium ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, późnogotycki krucyfiks z XVI w., barokowe stalle z drewnianymi figurami świętych (stalle to wotum od króla Jana III Sobieskiego po zwycięskiej bitwie pod Wiedniem).

W wyposażeniu wnętrza na uwagę zasługują: renesansowy nagrobek ostatnich książąt mazowieckich, barokowa kaplica Cudownego Pana Jezusa Ukrzyżowanego wzniesiona w latach 1708-1719, klasycystyczny pomnik nagrobny Stanisława Małachowskiego z białego marmuru, mauzoleum prymasa Stefana Wyszyńskiego z 1990 r., pomniki, popiersia i tablice ku czci znanych Polaków: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Wincentego Witosa, Stefana Starzyńskiego oraz żołnierzy poległych w latach 1920, 1939, 1944. Cenne są także witraże w oknach prezbiterium ze scenami z życia św. Jana Chrzciciela, witraże w oknach nawy południowej z postaciami z historii Polski, w oknach ściany zachodniej ze scenami z księgi Genezis i księgi Apokalipsy św. Jana. Witraże projektował i wykonał Wacław Taranczewski.

W podziemiach katedry znajdują się groby ostatnich książąt mazowieckich, Henryka Sienkiewicza oraz I prezydenta Polski Gabriela Narutowicza.

Na tyłach katedry obejrzeliśmy niewielki trójkątny placyk Kanonia – w XVI w. w kamieniczkach mieszkali kanonicy katedry św. Jana. W samym środku placyku umieszczono zabytkowy dzwon odlany w 1646 r. przez nadwornego ludwisarza Władysława IV. Z jednej strony dzwonu przedstawione są postacie Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Jana Chrzciciela, z drugiej strony postać Chrystusa Zmartwychwstałego.

Następnie oglądaliśmy Zamek Królewski. Zamek powstał, jako siedziba książąt mazowieckich, wywodzi się od drewniano-ziemnego grodu kasztelańskiego z końca XIII w. W XV w. powstały murowane rezydencje książęce – Dwór Mniejszy i Dwór Większy. Po 1611 r. przeniesiono dwór królewski z Krakowa, rezydencja przybrała w 1619 r. obecny, wczesnobarokowy wygląd. W swej długiej historii był wielokrotnie grabiony i niszczony przez wojska szwedzkie, brandenburskie, niemieckie i rosyjskie. Spalony w 1939 r., zdewastowane mury stały jeszcze w całości, gdy 1 sierpnia 1944 r. wybuchło powstanie warszawskie. Naloty niemieckie obróciły w ruinę całe Stare Miasto wraz z Zamkiem.

Rekonstrukcję zamku podjęto w latach 1971-1984, kierował nią Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. W latach 1971-1974 bryłę zamku zrekonstruowano w stanie surowym, a oficjalne zakończenie prac nastąpiło 31 lipca 1984 r. W 1980 r. Zamek Królewski ze Starym Miastem został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa

UNESCO. Zamek pełni funkcje muzealne i reprezentacyjne.

Zamek Królewski to dwupiętrowa budowla na planie pięcioboku z wewnętrznym Dziedzińcem Wielkim. Na osi fasady od strony placu Zamkowego wznosi się Wieża Zegarowa z bramą wjazdową. Od strony południowej przylega Wieża Grodzka, natomiast po wejściu na dziedziniec widać Wieżę Władysławowską mieszczącą klatkę schodową.

Zwiedzanie rozpoczęliśmy od Dziedzińca Wielkiego, gdzie zobaczyliśmy elewacje gotycką (pozostałość Dworu Większego), wczesnobarokową ścianę jagiellońskiego Nowego Domu Królewskiego, elewację z czasów Wazów (od zachodu) oraz barok saski na ścianach od północy i południa. Dekoracja kamieniarska fasad odkrywa uratowane z gruzów fragmenty wkomponowane w portale bram i obramienia okien.

We wnętrzu przeszliśmy przez Wielką Sień. Pierwsze pomieszczenia parteru to amfilada tzw. Pokoi Dworskich – zamkowych pomieszczeń mieszkalnych. Do najciekawszych sal na parterze należy Dawna Izba Poselska, jej ściany przyozdabia polichromia heraldyczna ukazująca Orła i Pogoń, a na suficie umieszczone są malunki herbów województw, by przybywający na Sejm posłowie wiedzieli gdzie zająć miejsca. Drzwi z Dawnej Izby Poselskiej wiodą do komnat skrzydła południowego. Na i piętrze tego skrzydła mieści się apartament króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przed apartamentem jest poczekalnia – słynny Pokój Canaletta, ozdobiony 23 obrazami, bezcennymi, autentycznymi Bernarda Belotta, który dokładnie oddawał rzeczywistość Warszawy epoki stanisławowskiej. Do pokoju Canaletta przylega kaplica króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

W skrzydle południowym I piętra mieszczą się Nowa Izba Poselska oraz Izba Senatorska, które na przełomie XVII i XVIII w. pełniły funkcje siedziby parlamentu Rzeczypospolitej. Tu „leżał” w 1773 r. Tadeusz Rejtan, tu uchwalono Konstytucję 3 Maja. W sali Senatorskiej w 1831 r. dokonano detronizacji Romanowów z polskiego tronu.

Kolejny zespół pomieszczeń zajmuje reprezentacyjny Apartament Wielki, także z czasów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Należą tu: Sala Rycerska, której dekoracja malarska pędzla Marcella Bacciarellego (1731-1818), ukazuje polskich uczonych, pisarzy i artystów, najznakomitsze osoby i wydarzenia z dziejów Rzeczypospolitej. Pokój Marmurowy – powstał już za czasów króla Władysława IV, wówczas ściany pokryto marmurową wykładziną, a nad gzymsem pod sufitem umieszczono portrety królów i królowych z rodu Jagiellonów i Wazów. Za Stanisława Augusta Poniatowskiego dekorację pokoju zmieniono, dawne portrety zastąpiono 23 obrazami Marcella Bacciarellego tworzącymi poczet królów polskich. Sala Tronowa, do jej dekoracji użyto tkanin haftowanych srebrem i złotem na jedwabnym aksamicie. Majestat króla potęgowały olbrzymie lustra. W zaplecku tronu i w dachu podniebiu (baldachimu) umieszczono rytmiczny układ orłów.

Obok Sali Tronowej znajduje się Sala Wielka Balowa urządzona w latach 1777-1781. Oszałamia przepychem i bogactwem wystroju. Wnętrze wysokie na dwie kondygnacje, 17 par korynckich kolumn odbija się w lustrach i 20 kryształowych żyrandolach. Nad biegnącym dookoła gzymsem i fryzem pokrytym złoconymi liśćmi akantu znajdują się lunety wypełnione lustrami i oknami. Nad wejściem umieszczono insygnia najważniejszych odznaczeń państwowych: Orderu Orła Białego i Orderu św. Stanisława. Na suficie znajduje się wielki plafon – kopia malowidła Marcella Bacciarellego ukazujący Jowisza wyprowadzającego świat z chaosu.

Po sporej dawce historii przeszliśmy do współczesności. Obejrzeliśmy Stadion Narodowy, znajdujący się przy alei Księcia Józefa Poniatowskiego. Został wybudowany w latach 2008-2011 w niecce byłego Stadionu Dziesięciolecia. Na dwukondygnacyjnych trybunach (dwa pierścienie trybun dolnych i górnych) znajduje się 58 500 miejsc siedzących, w tym 4 600 o podwyższonym standardzie oraz 69 loży. Jest to wielofunkcyjny obiekt sportowy, umożliwiający organizację widowisk sportowych, koncertów muzycznych lub wydarzeń kulturalnych. Fasada obiektu nawiązuje do polskich barw narodowych, przypominając falującą flagę biało-czerwoną. Jest w kolorze srebrno-czerwonym, podobnie jak krzesła. Fasada z lakierowanej siatki pochodzi z Hiszpanii. Ażurowa fasada pozwala na naturalną wentylację pomieszczeń pod trybunami i dostęp światła dziennego. Elewacje są rozpięte na potężnej konstrukcji z rur, wyprodukowanych we Włoszech. Ta konstrukcja jest całkowicie niezależna od żelbetowej konstrukcji trybun i nosi dach nad stadionem. Częściowo przeźroczysty, zamykany dach został wykonany z włókna szklanego, pokrytego warstwą teflonu, odpornego na zgniecenia i działanie warunków atmosferycznych.

Następnie zwiedzaliśmy Muzeum Powstania Warszawskiego przy ulicy Grzybowskiej. Jest to muzeum historyczne, utworzone w 1983 r., jako Muzeum i Archiwum Powstania Warszawskiego. Zostało otwarte 31 lipca 2004 r., w przeddzień 60-tej rocznicy wybuchu powstania. Mieści się w zabytkowym gmachu z 1908 r. dawnej elektrowni Tramwajów Miejskich w Warszawie. Placówka dokumentuje historię powstania, prowadzi działalność naukowo-badawczą oraz edukacyjną poświęconą dziejom powstania, a także historii i działalności Polskiego Państwa Podziemnego.

Ekspozycja przedstawia walkę i codzienność powstania na tle okupacji, powojenny terror komunistyczny. Muzeum zgromadziło ponad 30 tys. eksponatów, wykorzystuje nowoczesne techniki audiowizualne. Przez 10 lat odwiedziło je 4,6 mln. osób. Ekspozycja jest zlokalizowana na trzech kondygnacjach (parter, antresola i piętro) na całkowitej powierzchni 3000 m². Składają się na nią: broń, dokumenty, listy, przedmioty osobiste, 1500 fotografii, ponad 200 informacji biograficznych, mapy, tablice. Wszystkie napisy na eksponatach opracowano w językach polskim i angielskim. Muzeum ma charakter interaktywny i narracyjny, oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem. Aranżacja wnętrza i wykorzystanie elementów multimedialnych mają przybliżyć powstańczą rzeczywistość.

Wytyczona trasa przedstawia chronologię wydarzeń i prowadzi przez poszczególne sale tematyczne. Zwiedzający chodzą po granitowym bruku. Na parterze przedstawiono okres okupacji i sam wybuch powstania – godzinę W. Na antresoli zaprezentowano przebieg walk w sierpniu 1944 r. oraz życie codzienne w powstańczej Warszawie. Na piętrze pokazane są walki

we wrześniu 1944 r. toczące się na Czerniakowie, Mokotowie i Żoliborzu. Jedną z atrakcji jest 32 metrowa wieża widokowa, na ścianie, której umieszczono symbol Polski Walczącej, a na maszcie flagę Polski. Na szczycie znajduje się taras widokowy, z którego można zobaczyć panoramę Woli i zachodniego Śródmieścia.

Na koniec dnia wstąpiliśmy na Stary Cmentarz na Powązkach. Weszliśmy bramą główną, obok kościoła św. Karola Boromeusza. Cmentarz został założony w 1790 r., w tym samym roku wybudowano katakumby, dziś zajmuje powierzchnię 43 ha. W najstarszej części znajduje się ok. 18 tys. zabytkowych kaplic i grobowców. Ta ponad 200-letnia nekropolia jest miejscem spoczynku wielu Polaków. Przeszliśmy Aleją Zasłużonych założoną w 1924 r. Pochowani są tu m.in. Władysław Reymont, Bolesław Prus, Stanisław Moniuszko, Leopold Staff, Jan Kiepura, Maria Dąbrowska, Paweł Jasienica, Hanka Bielicka, Miron Białoszewski, Andrzej Łapiński, Czesław Niemen, Agnieszka Osiecka, Jerzy Waldorff. Cmentarz na Powązkach to jeden z najpiękniejszych cmentarzy Europy i jeden z najcenniejszych zabytków Warszawy. Jerzy Waldorff nazwał go „muzeum dziejów miasta, którego już nie ma”.

W ostatnim dniu byliśmy w Palmirach. Znajduje się tam Cmentarz-Mauzoleum - miejsce pamięci narodowej z grobami ponad 2 tys. Polaków zamordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej w okresie 1939-1943. Cmentarz zlokalizowany jest na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego. Przy wejściu na cmentarz umieszczono wyryte w kamieniu słowa „Łatwo jest mówić o Polsce, trudniej dla niej pracować, jeszcze trudniej umrzeć, a najtrudniej cierpieć”. Nad cmentarzem górują trzy krzyże – ich dłuższe ramiona mają symbolizować rozłożone ręce rozstrzeliwanego człowieka. Miejsca pochówków oznaczone są betonowymi krzyżami.

Kampinoski Park Narodowy utworzono w 1959 r. W 2000 r. został wpisany na listę rezerwatów biosfery UNESCO. Obejmuje tereny Puszczy Kampinoskiej, a jego powierzchnia wynosi 38 544 ha. Zwiedziliśmy Muzeum utworzone w 1964 r. w niewielkim budynku byłej „Kasjerówki” Nadleśnictwa Kampinos. W trzech salach zaprezentowano świat zwierząt i roślin Parku oraz pamiątki związane z historią terenów puszczy, głównie z II wojny światowej i Powstaniem Styczniowym Wybraliśmy się na spacer po puszczy, gdzie zobaczyliśmy wydmy powstałe w pradolinie Wisły, obszary bagienne, które są najbardziej charakterystycznymi elementami tutejszego krajobrazu. Na bagnach występują turzyce, lasy olchowe i łęgowe. Najczęściej spotykanym zespołem leśnym jest kontynentalny bór sosnowy. Występuje też dąb szypułkowy i bezszypułkowy oraz pochodzący z Ameryki dąb czerwony.

Z Kampinosu wróciliśmy do Warszawy, aby zwiedzić Muzeum Historii Żydów. Muzeum znajduje się w Śródmieściu Warszawy na Muranowie, w centrum dawnej dzielnicy żydowskiej – tu znajdowało się warszawskie getto. Mieści się w gmachu wzniesionym w latach 2009-2013 wg projektu zespołu fińskich architektów, kierowanego przez Rainera Mahlamakiego. Do zwiedzania zostało otwarte w październiku 2014 r. Powstało z inicjatywy Stowarzyszenia Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce. Realizuje dwie funkcje: tradycyjnego muzeum i centrum kulturalno-edukacyjnego. Nie koncentruje się na II wojnie światowej, lecz opisuje wkład Żydów w rozwój polskiej kultury, nauki i gospodarki. Przedstawia ich historię od przybycia ok. 960 r. aż do czasów współczesnych.

Gmach muzeum jest minimalistyczny. Zwarta i skromna bryła budynku bardzo dobrze wpisuje się w otaczający park i koresponduje ze znajdującym się od wschodu pomnikiem Bohaterów Getta. Gmach zaprojektowany na planie kwadratu, zewnętrzna część obłożona szklanymi panelami, pokrytymi hebrajskimi i łacińskimi literami, tworzącymi słowo „Polin”, które jest nawiązaniem do legendy o pierwszych żydowskich osadnikach na ziemiach polskich. Hol główny tworzą wysokie, pofalowane ściany, „rozcinające” gmach na dwie nierówne części - nawiązuje to do przejścia przez Morze Czerwone do Ziemi Obiecanej. Główne wejście znajduje się od ulicy Zamenhofa, ma kształt hebrajskiej litery taw. Gmach łączy się i otwiera na otaczające go tereny zielone, a przeszklenie umożliwia grę świateł, jak również doświetla wnętrze. Budynek ma cztery kondygnacje naziemne i cztery podziemne. Jego wysokość wynosi 21 m, łączna powierzchnia wynosi 18,3 tys. m², a kubatura 123 tys. m³.

Na parterze znajdują się sale wystaw czasowych, centrum edukacyjne i informacyjne, sklep muzealny, restauracja serwująca dania kuchni żydowskiej. W podziemiach znajduje się wystawa stała „1000 lat historii Żydów polskich” poświęcona historii Żydów w Polsce od średniowiecza do czasów współczesnych. Wystawa stała składa się z ośmiu tematycznych galerii:

• „Las – legendy i opowieści o pierwszych przybyszach”;

• „Pierwsze spotkania – lata 960-1500, przybycie pierwszych kupców, pierwsze osadnictwo, mapa z miastami gdzie zamieszkali Żydzi”;

• „Paradisus Iudaeorum (Raj dla Żydów 1569-1648”) - ich losy w okresie Złotego Wieku, rozwój życia intelektualnego i religijnego, jej centralnym elementem jest interaktywna makieta Krakowa i Kazimierza;

• „Miasteczko (1648-1772) - dzieje Żydów po powstaniu Bohdana Chmielnickiego do rozbiorów na przykładzie typowego, kresowego miasteczka (Żółkiew), jej centralnym elementem jest unikalna rekonstrukcja drewnianej XVII w. synagogi z Gwoźdźca na Ukrainie;

• „Wyzwania nowoczesności (1772-1914) - okres zaborów, rewolucja przemysłowa, rozwój Łodzi w „Ziemi Obiecanej”;

• „Na żydowskiej ulicy (1918-1939) - ukazuje fragment ulicy z szyldami, brukiem, latarniami gazowymi, żydowski teatr i film, życie literackie;

• „Zagłada (1939-1945) - ukazuje grozę Holocaustu;

• „Okres powojenny od 1944 r.” – ukazuje dylematy ocalałych Żydów – zostać czy wyjechać.

Wystawa oddziałuje przez słowo, obraz i dźwięk.

Wycieczka była świetnie opracowana, przygotowana i przekazana. Pomimo dokuczającego upału, wielu uczestników było zachwyconych i prosiło o powtórzenie wycieczki.