Dysgu, Addysgu ac Asesu

Mae Cwricwlwm i Gymru yn ymgorffori’r rhagdybiaeth bod cwricwlwm hynod o effeithiol yn cydnabod na all cwricwlwm, addysgeg nac asesu bodoli’n annibynnol i’w gilydd. Mae’n dilyn felly, ei bod yn ofynnol ystyried y broses o gynllunio’r cwricwlwm ysgol gydag addysgeg ac asesu yn rhan annatod ohono.

Mae dysgu’n cwmpasu dealltwriaeth, sgiliau a gwybodaeth a ddatblygwyd trwy brofiadau dysgu eang ac amrywiol. Gellir trosglwyddo’r rhain i gyd-destunau gwahanol wrth i’r dysgu dyfnhau. Rhaid bod gan athrawon gyd-ddealltwriaeth o’r modd y mae dysgwyr yn dysgu er mwyn sicrhau eu bod yn dod yn ddysgwyr gweithredol. Mae hon yn broses o fewnoli gwybodaeth a’i chymysgu â’r hyn yr ydym yn ei brofi er mwyn newid yr hyn yr ydym yn ei wybod ac adeiladu ar yr hyn yr ydym yn ei wneud. Wrth lunio cwricwlwm, mae angen ar ysgolion athrawon o safon uchel sy’n meddu ar ddealltwriaeth gadarn o ‘pam’ a ‘sut’ yr addysgir, yn ogystal â’r ‘beth’.

Mae asesu effeithiol yn hanfodol i’r broses ddysgu, gan alluogi pob dysgwr i wneud cynnydd. Diben asesu yng Nghwricwlwm i Gymru yw cefnogi dilyniant tuag at y pedwar diben. Felly bydd yn ofynnol i ysgolion sicrhau bod ymarferwyr yn datblygu cyd-ddealltwriaeth o sut mae dilyniant yn edrych ledled yr ysgol, er mwyn llywio’r cynllunio ar gyfer dysgu. Dylai ysgolion ganiatau iddynt eu hunain roi diwedd ar unrhyw arferion asesu nad ydynt yn cyfrannu at hyn. Gyda chymorth a her briodol, bydd dysgwyr nid yn unig yn gwneud cynnydd, ond hefyd yn dysgu adnabod eu cyflawniadau unigol a nodi eu camau nesaf o ran dysgu’n annibynnol. Mae Cwricwlwm i Gymru yn gosod ffocws ar asesu ffurfiannol mewn ysgolion, ac mae’r asesu yma’n digwydd tra bo’r dysgu’n digwydd ac mae hefyd yn rhoi ystyriaeth i’r plentyn cyfan – ei wybodaeth, ei sgiliau, ei brofiadau, ei agweddau, ei werthoedd a’i les.

Mae gan ysgolion yr ymreolaeth i gynllunio cwricwlwm sy’n briodol i’w cyd-destun nhw ac i anghenion unigol eu dysgwyr tra’n cynnwys y dysgwyr yn y broses. Dylai profiadau dysgu sicrhau bod yna le i ddysgu ac iddo ehangder a dyfnder, gan ganiatáu i ddysgwyr symud ymlaen ar eu cyflymder eu hunain ac i gymorth effeithiol gael ei ddarparu.

Egwyddorion allweddol

• Bydd angen i ysgolion feddwl am natur ryng-gysylltiedig dysgu, addysgu ac asesu wrth greu eu cwricwlwm a chynllunio ar gyfer ei gyflwyno. Bydd angen iddynt gydweithredu i ystyried y modd y bydd eu cynllun yn diwallu anghenion unigol y dysgwyr dros amser, wrth iddynt wneud cynnydd tuag at y pedwar diben.

• Dylai fod gan ymarferwyr yr ymreolaeth i ddefnyddio ystod eang o addysgeg effeithiol a phriodol, gan gynnwys y rhai sy’n cefnogi’r agweddau cymdeithasol ac emosiynol ar ddysgu.

• Dylai’r dulliau addysgu a ddewisir annog y dysgwyr i ysgwyddo cyfrifoldeb cynyddol am eu dysgu eu hunain, deall lle y maent arni, i ba gyfeiriad y mae angen iddynt fynd, a’r modd i gyrraedd yno.

• Dylai ysgolion weithio gyda’i gilydd i ddatblygu a gweithredu trefniadau asesu mewn perthynas â’u cwricwlwm.

• Dylai ysgolion gynnwys barn eu dysgwyr wrth greu’r cwricwlwm ac wrth gynllunio eu profiadau dysgu.