Helchteren schans

ALGEMEEN:

Straat: Eynderweg - Damstraat

Oppervlakte:

Waterbevoorrading: Schansbeek

Oudste vermelding: - Oprichtingsjaar: 1634

Terreinkenmerken: Het schanslichaam ligt licht gebogen. De site is in gebruik als weide. Onbebouwd. De schansbeek is langs de Eynderweg ingebuisd. De rest van de smalle beek wordt door de eigenaar onderhouden.

Lambertcoördinaten: X: 223.443 Y: 194.737

HISTORISCH:

Op 30.12.1634 werd een verzoek van de inwoners van Helchteren tot het oprichten van een schans, gevolgd door instemming van de abt van de St-Trudoabdij (Sint-Truiden). Op 05.11.1646 werd een verzoekschrift gericht aan de abt in verband met de organisatie van de schans. De schansreglementen werden bekrachtigd op 09.12.1646.

In 1646 ontsnapt de schans van Helchteren aan een plundering door de Lorreinen, alhoewel slechts door 36 weerbare mannen verdedigd.

TOPONYMIE: Schansdijk (Atlas der Buurtwegen), De Schans, Schans Hof, Schans Bemden (kadaster), Schansbeek

SCHUTTERIJ: De St-Joris-gilde bestond reeds van voor 1610.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

  • Kaart: Uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen met weergave van de schanssite, de Schansbeek en noordelijker de vermmelding: Schansdijk.
  • Satellietbeeld: zicht op de huidige toestand.
  • Uittreksels uit de militaire kaart Vandermaelen (1851). Vermelding van de Schansbeek en weergave van de schans.
  • Situering tov. het centrum van Helchteren
  • Detail
  • Overname kadasterplan + Luchtfoto en topografische kaart met waterlopen (via Marijke Wouters, Ruimte en Erfgoed, Limburg).
  • Uittreksel uit het digitaal kadasterplan (2012). De schans is nog steeds mooi weergegeven onder nummer 273a, de schansgracht als 270a. Verder zijn de benamingen 'Schanshof' en 'De Schans Bemden' tevens behouden.
Uittreksel uit de militaire kaart Vandermaelen (1851)
Uittreksel uit de militaire kaart Vandermaelen (1851)
Digitaal kadasterplan 2012.

BIBLIOGRAFIE:

  • Algemene gegevens en plannen in samenwerking met M.Wouters, Ruimte & Erfgoed, afd. Limburg.
  • Bouwen door de eeuwen heen, dl. 19n3, p.166.
  • De Dijn C.G., "Burcht en schansen", in: "Kunst en oudheden in Limburg" (22?), p. 13.
  • Hansay A. (1931) "Documents inédits concernant la mise en défense des campagnes lossaines à l’époque moderne", in: "Bulletin de la Commission Royale d’Histoire de Belgique", 95, p.180-208.
  • Hansay A. (1923) Les ‘schansen’ dans le Limbourg, in: Bulletin de la Société Scientifique et Littéraire du Limbourg 27, p.15 + 16.
  • Flor Vanloffeld, Bloedsporen door Limburg, Rampzalige 17de eeuw, Heemkring Eisden, 1988.