Op de Voort

HISTORISCH:

Er werd toestemming verleend tot de oprichting van een schans "op dye Vruent op die Voerdt" op 17.09.1603. De schans is niet terug te vinden in de Atlas der Buurtwegen, noch op het kadaster zodat een juiste situering via kaarten moeilijk en onzeker blijft.

De Mangelbeek is een 24 km lange zijrivier van de Demer in de Belgische provincie Limburg. Ze doorkruist het landschap van oost naar west. De Mangelbeek ontspringt op het Kempens plateau in Helchteren, op ongeveer 76m hoogte en loopt verder via Lillo naar Zolder. Onderweg krijgt ze water van de Schansbeemdenbeek, de Laambeek en de Berkenbosbeek. Het is Schansbeemdenbeek die water leverde aan de schans Op de Voort.

Op basis van de mogelijke voorstelling in de Atlas van De Ferraris, de kadastrale benaming 'achter de Schans', en de aanwezige straten in de Atlas van de Buurtwegen (grachten na demping gebruikt als weg?) wordt een poging gedaan om de schans te situeren.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

• Kaart: uittreksel uit het kaartenboek van Averbode (C.Lowis 1650-1680). In Houthalen bevond zich een belangrijke eigendom 'Spickelspade'. Onder nr.54 wordt een omgracht veld voorgesteld en benoemd als het 'Borgtken'. Mogelijk ging het hier om de: Voortschans. Bovenaan is de kerk van Zolder getekend met vermelding "Suelre" (de oude naam voor Zolder).
• Foto: Hoeve Spickelspade (Houthalen) zoals ze er rond 1900 nog uitzag.
• Kaarten: uittreksel uit de Atlas van De Ferraris. Helemaal bovenaan is een schans weergegeven. De voorstelling bevindt zich echter net op de grens van de pagina's (de foto's zijn niet gelijk verschaald).
• Kaarten: uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen. Het omcirkelde perceel (of minstens de zuidelijke helft) komt ongeveer overeen met de voorstelling in De Ferraris- Atlas. Links: situering tov. Zolder centrum. Rechts: situering tov. het gehucht Voort.
• Kaart: uittreksel uit het kadasterplan: Voor het aangegeven perceel klopt de kadastrale omschrijving 'achter de Schans' (zeker gezien vanuit 'Voort').
• Satellietbeeld
• Kaart: topografische kaart met situering van de mogelijke locatie van de Voortschans en de omliggende schansen. Het voorste perceelsdeel is groen ingekleurd en in vorm vergelijkbaar met de Ferrarisvoorstelling.
• Kaart: digitaal kadasterplan van 2012. De benaming 'Achter de schans' is twee maal hernomen. Het voorkomen van de Stukkenstraat en de Spoorwegstraat kan wijzen op een vroegere omgrachting van het perceel 1906e.
• De inplanting blijft dan ook onzeker maar wijst in ieder geval richting perceel 1906e of de voorliggende (opgesplitste) perceeltjes (tussen Spoorwegstraat en Mommestraat).