Oostham
In 698 schond Pepijn van Herstal zijn goederen in Ham aan de abdij van Trudo in Sint-Truiden. Hierdoor kreeg de abt het recht om tienden te heffen, maar anderzijds moest hij ook voor de geestelijke noden van de inwoners zorgen.
In 1161 en in 1179 werden die bezittingen van Sint-Trudo door paus Victor IV en Alexander III bevestigd, maar rond 1200 droegen Willem van Colmont en Arnold van Wesemael hun goederen aan de abdij van Averbode af. We zien dan ook dat vanaf 1246 de pastoors van Oostham door Averbode benoemd werden. Wereldlijk hoorde de Oosterkempen bij het graafschap Loon.
In 1337 huwde Isabella van Diest met Hugo d’Ailly. Hun zoon Gerard deed de leenverheffing van het land van Ham op 28 februari 1365. Voor zijn dood, in 1372, stond zijn bezittingen echter aan zijn bloedverwante ridder Johannes de Lagnaes af, die in Oostham een versterkt kasteel liet bouwen. Verscheidene adelijke geslachten zouden zicht in het land van Ham tot aan de Franse Revolutie blijven opvolgen. Toch gingen vanaf 1557 vooral leden van het geslacht van Hoensbroeck een belangrijke rol in de historie van Ham spelen.
- Kaart links: detail uit een Lowiskaart van de abdij van Averbode met weergave van het centrum van Oostham. Rechts boven zie je de kerk. De kerktoren is trouwens de oudste weertoren in Vlaanderen. Daaronder het verdwenen kasteel. Nog lager de versterkte oude pastorie. En ten slotte links helemaal onderaan de schans van Kwamol.
- Foto rechts: kerktoren van Oostham
- Kaart: op de Ferrariskaart (1777) is het kasteel nog duidelijk weergegeven. Ondertussen zijn echter alle sporen hiervan verdwenen...
- Aangrenzend ligt er nu wel de 'schansstraat', maar die benaming dateert slechts uit de zeventiger jaren. Zou de kasteelsite ook ooit als schans zijn gebruikt?
- Foto: oude norbertijnenpastorie. Het is trouwens de enige mij bekende pastorie die een schietgat heeft in de voorgevel! (rechts naast het raamluik).
- Kaart: op het uittreksel uit de atlas der buurtwegen zie je dat de pastorie in 1842-1846 aan de zuidzijde nog een beperkte omgrachting had. Was de pastorie origineel langs de voorzijde beschermd door een muur, aan de achterzijde door een gracht?
- Met dank aan Dirk Bertrands voor de Lowiskaart en de aquarel van de Gerhezeschans.