Pastorieschans

HISTORISCH:

De schans van Hechtel ontstond in 1583 en werd vergroot in 1603 en in 1638 (akkoord van 16.05.1638). Ook in 1650 werd ze vernoemd. Allicht was het een van de oudste schansen (na Eksel -1580- en Overpelt -1581-).

Simon Beckers, notarius " approbatus et immatriculatus naer het lesten edict van sijne doorluchtighe hoocheyt prince van Luyck - 10.06.1659.

...Dinsinuatie van dese protestatie hebbe ick onderscreven notaris, residerende binnen het godtshuys van Ever bode, gedaen tot Hechtelt op die schanse met overleverende een copije autentick vuyt die selve protestatie aen Jan Van Velthoven, scepenen, in absentie van den borghemeester, naer dat ick hadde die selve voorgelesen aen Jan voors(chreven), Wilm Freysen en(de) Jan Moens, h(eylige) geestmeesters, Pauls Wauters, maer den eedt noch niet hebbende gedaen, Mathijs Jans, Ardt Van Velthoven, Jan Claes, Wauter Uten, Jan Metten en(de) noch meer andere van die gemeynten, ter instantie van den eerw(eerdich)sten heer Servatius Vaes, abt des godtshuys van Everbode, ter presentien vanden eerw(eerdighen) heer Mattheus Gijsens, capellaen tot Hechtelt, ende m(eeste)r Phlips Damiens, timmerman van sijn ambacht, woonachtich tot Scherpenhuvel, als getuygen hier toe geroepen en(de) gebeden, den thiensten juny duysent sesshondert negenenvijiftich, quod attestor. (via Eddy Exelmans)

Specifiek voor deze schans is dat ze aanleunde tegen de eveneens omgrachte pastoriesite. Mertens, 1990: over een schans in Hechtel: "Daar werd de pastorie in 1583 op vraag van de voornaamste huislieden van Hechtel 'gefortificeert om hun ende hunne beesten daer op te mogen defenderen'. Het betreft hier een echte schans, hoewel ook hier het woord niet gebezigd werd. Later sprak men wel van een schans of 'fortalitio', het gebruikelijke Latijnse equivalent."

Verdere info is altijd welkom.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

• Kaart: weergave van Hechtel in het kaartenboek van Averbode. De omgrachte pastorie en de aansluitende schans gevuld met kleine schanshuisjes, zijn mooi weergegeven. Bij de zuidelijke grens van de schans is een ophaalbrug getekend.
• Kaart: Uittreksel uit de Atlas van De Ferraris (1777). De pastorie en de schans zijn nog als twee aangrenzende volledig omgrachte entiteiten voorgesteld.
• Kaart: Atlas der Buurtwegen (1842-1846). De pastorie is nog volledig omgracht aanwezig. Van de schans rest enkel nog een smal rond lopend grachtje. Waar voorheen de toegang was is nu enkel nog het schanshuis voorgesteld.
• Kaart: Topografische kaart (1865-1930). Hier rest enkel een omgrachting rond de pastorie.
• Overname kadasterplan 1998 + Luchtfoto en topografische kaart met waterlopen (via Marijke Wouters, Ruimte en Erfgoed, Limburg).
• Kaart: satellietbeeld van Hechtel met omcirkeling van de kerk en de locatie van de oude pastorie (rood). De geel omlijnde zone geeft de vroegere afbakening van de schans weer. In de noord-westelijke schanshoek resten nog een paar kleine vijvertjes waar vroeger de gracht liep.
• Kaart: uittreksel uit het digitaal kadasterplan van 2012. De nieuw gebouwde woningen op de schans zijn reeds ingetekend. De voormalige schans besloeg de perceelnummers: 639a, 529g, 633a. De verwijzing: "Aen de Schans" is behouden gebleven.
• Foto: 'opvolger'" van het vroegere schanshuis bij de vroegere schanstoegang.
• Foto: opvolger van het vroegere schanshuis (achtergevel). Een klein grachtje bakent nog steeds de locatie af.
• Recent werd de schans bebouwd door enkele woonblokken zodat ook hier het schansgevoel nog verder verdwijnt.