Veldhoven, de Groote-Wijerschans

HISTORISCH:

De keuze van locatie van de Groote-Wijerschans in het Kwaadmechelse gehucht Veldhoven was, strategisch gezien, gewoon perfect. Mits de nodige waarschuwingstijd -de schans bevond zich op 600 tot 800m van de bewoningskern- konden de Veldhovenaars zich met een gerust hart achter de wallen terugtrekken. De schans werd immers opgericht in een heidegebied dat wemelde van vijvers en vennen en de grootste van deze 'wijers' omringde haar langs drie zijden. Met enkel de noorderkant toegankelijk, kunnen we hier rustig van een schiereiland spreken. De Ferrariskaart toont de schans zelfs als een echt eiland dat enkel via een lange loopbrug kon worden bereikt, maar deze voorstelling is waarschijnlijk niet volledig accuraat.

De Groote-Wijerschans bevond zich in het niemandsland tussen de bewoningskernen van de gehuchten Veldhoven en Genebos en werd door de inwoners van beide benut. Thans rest er van deze schans geen spoor. In 1858 werd immers het kanaal Antwerpen-Luik (verbinding Kwaadmechelen-Dessel) aangelegd en dit sneed de meest zuidelijk gelegen hoek af. Bij een latere verbreding van deze waterweg verdween meer dan 50% van de schans en in 1929 werd de chemische fabriek langs het kanaal in het wijergebied ingeplant. Schans en schanswal samen besloegen een oppervlakte van 86a 70ca.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

Kaart: Atlas der Buurtwegen: de Groote-Wijerschans werd in 1629 opgericht. Men beschouwde de kerktoren als wijkplaats niet langer effectief en verzocht daarom de heer om toestemming tot de oprichting van een schans.

Uittreksel uit de militaire kaart Vandermaelen (1851). Het geplande tracé van het kanaal is hierop weergegeven. De schansweergave komt overeen met die in de Atlas der Buurtwegen.

Overname kadasterplan 2001 + Luchtfoto + topografische kaart (via Marijke Wouters, Ruimte en Erfgoed, Limburg).

Topografische kaart met fietsroutenetwerk en weergave van de schansen in Kwaadmechelen en omgeving.