Bạn Thật Bạn Giả

Nhiều người vẫn cho rằng một trong những hạnh phúc trên đời là tình bạn. Điều này thì ai cũng dễ dàng đồng ý thôi. Thế nhưng, để có tình bạn thực sự thì cần có những người bạn thực sự. Như thế nào gọi là một người bạn?

Liệu có phải những ai ta vẫn giao du đều là bạn cả? Không đâu, số người ấy gồm cả “bạn” lẫn “bè”, và phần nhiều là bè hơn là bạn. “Bạn bè” không phải là cách nói cho xuôi tai, cũng không phải là “từ láy” này nọ như nhỉều người tưởng mà là “từ ghép” của hai chữ “bạn” và “bè”. Bạn, nói đơn giản, là người đồng hành cùng chia vui sẻ buồn với ta trên những chặng đường đời. Bè là những kẻ tạt ngang qua đời ta trong chốc lát, rồi đường ai nấy đi mà không chút vấn vương. “Bè” trong những chữ “bè phái”, “kết bè, kết đảng” gợi lên ý tưởng không mấy hay ho. Tình bạn thường “tĩnh” hơn là “động”, lắng đọng hơn là sôi nổi. Những kẻ ở quanh ta trong những cuộc vui ồn ào mà ta tưởng là “bạn”, thường chỉ là “bè”. Như những cuộc vui chóng tàn, những người “bạn” ấy cũng nhanh chóng biến mất khỏi đời sống chúng ta. Những người tưởng rằng mình có nhiều bạn, thực ra là những người không có hoặc có rất ít bạn (và không biết phân biệt đâu là bạn, đâu là bè).

Bạn lại có “bạn thật” và “bạn giả”. Bạn thật là khuôn mặt thật, không điểm phấn tô son. Bạn giả là chiếc mặt nạ, với nhiều lớp phấn dày. Như cuộc sống có hai mặt, con người vừa có bạn thật lại vừa có bạn giả. Bạn giả lúc nào cũng nhiều hơn bạn thật, đến với ta vì lợi ích nào đó chứ không vì tình thật. Bạn giả là người đóng giả vai người bạn, ngoài mặt tỏ ra thân thiện nhưng có thể bất ngờ tặng cho ta những nhát dao trí mạng từ phía sau lưng hoặc phun ra những nọc độc của lòng đố kỵ. Đôi lúc có kẻ thù còn dễ chịu hơn có những người bạn giả. Bạn giả cũng tựa như bạc giả vậy, đã không xài được mà để trong túi có khi mang họa.

Khác với bạn giả, bạn thật là người thực tâm mong muốn những điều tốt lành cho người bạn mình và vui sướng trông thấy bạn mình hạnh phúc, thành đạt trong cuộc sống (dẫu có “qua mặt” mình đi nữa). Bạn thật không ngại nói thẳng nói thật về những sai trái của bạn mình để giúp bạn cải thiện bản thân cũng như không ngại tán thưởng về tài năng hoặc thành công của bạn mình để giúp bạn thêm tự tin trong cuộc sống. Bạn thật luôn nói tốt về bạn mình sau lưng bạn. Bạn thật là người đến với ta trong lúc ta trần trụi hay trong thời kỳ đen tối nhất của cuộc đời, và cũng là người mà ta có thể đến gõ cửa một cách thoải mái khi cần sự giúp đỡ.

Những người bạn như thế làm sao có nhiều được, thường chỉ đếm được trên những đầu ngón tay của một bàn tay (và ít khi đếm hết được). Đến một tuổi nào đó người ta khó mà có thêm được những người bạn mới, trong lúc những người bạn cũ thì cứ mất đi lần lần. Tình bạn cần có một bề dày của sự gắn bó, cảm thông và tin cậy.

Với những người tôi thực lòng quý mến, tôi vẫn nói: “Tôi mong cho anh/chị không có bạn hơn là có những người ‘bạn giả’. Có được chừng vài ba người ‘bạn thật’ thì anh/chị là người may mắn và hạnh phúc.”

Lê Hữu

---------------------------------------------------------------------------------------------

1. Lúc gặp may, không nhận ra được ai là bạn,

khi lâm nạn, chẳng giấu nổi ai là thù.

2. Khi con người gặp may thì kẻ thù nó buồn khổ,

lúc nó lâm nạn thì bạn hữu cũng tránh xa.

3. Đừng bao giờ tin vào thù địch;

vì như đồng ten sét thế nào,

thì sự độc ác của nó cũng vậy.

4. Nếu nó tự hạ và đi đứng khúm núm,

thì con phải cảnh giác và coi chừng;

hãy đối xử với nó như người lau gương,

và biết rằng rốt cuộc nó sẽ bị lật tẩy.

5. Đừng để nó đứng cạnh con,

kẻo nó lật nhào con rồi chiếm lấy chỗ;

đừng đặt nó ngồi bên phải con,

kẻo ghế của con, nó sẽ tìm cách chiếm đoạt.

Cuối cùng con sẽ hiểu lời ta,

và sẽ nuối tiếc những điều ta đã nói.

6. Ai nào thương kẻ dụ rắn mà bị rắn cắn,

ai nào xót mọi kẻ đến gần thú dữ đâu?

7. Kẻ đồng hành với người tội lỗi,

và tham gia vào các tội của nó cũng vậy.

Nó ở với con một giờ,

nhưng khi con chao đảo, nó sẽ không nán lại với con.

8. Kẻ thù, ngoài miệng thì ngọt xớt,

nhưng trong lòng lại tính xô con xuống vực sâu.

Mắt kẻ thù cũng rưng rưng đẫm lệ,

nhưng nếu gặp cơ hội, nó không thôi khát máu.

Lúc lâm nạn, con sẽ thấy nó ở sẵn đó trước con rồi,

làm như giúp đỡ, nhưng kỳ thực lại hất cẳng con.

Nó sẽ lắc đầu vỗ tay,

nói về con đủ điều mà để lộ chân tướng nó.

“Lời nói đáng yêu tăng thêm bạn hữu. Lời nói thanh tao tăng thêm lịch thiệp. Ước chi có nhiều người sống hòa nhã với con; nhưng cố vấn cho con, thì trong muôn ngàn chỉ nên chọn một. Nếu con muốn làm bạn với ai thì hãy thử người ấy trước, nhưng đừng vội tin tưởng ngay. Vì có kẻ chỉ là bạn nhất thời, ngày con gặp nạn, nó chẳng còn là bạn nữa .. Người bạn trung tín là một nơi nương tựa vững chắc, ai gặp được người bạn như thế, là gặp được kho tàng. Không gì đổi lấy được một người bạn trung thành, và giá trị của người bạn ấy, không cân nào lường được. Người bạn trung thành là phương thuốc xoa dịu cuộc đời, những ai kính sợ THIÊN CHÚA sẽ gặp được người như vậy. Người kính sợ THIÊN CHÚA thì điều khiển được tình bạn của mình vì bản thân mình thế nào, thì cận thân mình cũng thế” (Huấn Ca 6,5-8/14-17)