Sonet włoski

Sonet włoski składa się z dwóch strof czterowersowych i dwóch strof trójwersowych, rymowanych w ten sposób, by podkreślić trójwersowy charakter końcowych strof, czyli przeważnie abba abba cdc dcd, abba abba cde cde lub rzadko abba abba cde edc. Sonet włoski występuje powszechnie w literaturze włoskiej, hiszpańskiej i portugalskiej, rzadziej w poezji angielskiej i niemieckiej. Sonet włoski stosowany był też w literaturze polskiej między innymi przez Adama Mickiewicza. Anonimowy hiszpański sonet A Cristo crucificado (Na Chrystusa ukrzyżowanego) to typowy sonet włoski abba abba cdc cdc.

No me mueve, mi Dios, para quererte

el cielo que me tienes prometido;

ni me mueve el infierno tan temido

para dejar por eso de ofenderte.

Tú me mueves, señor; muéveme el verte

clavado en una cruz y escarnecido;

muéveme ver tu cuerpo tan herido;

muévenme tus afrentas y tu muerte.

Muéveme, en fin, tu amor, y en tal manera

que aunque no hubiera cielo, yo te amara,

y aunque no hubiera infierno, te temiera.

No tienes que me dar porque te quiera,

pues aunque cuanto espero no esperara,

lo mismo que te quiero te quisiera.

Utwór ten to jeden z najbardziej znanych sonetów hiszpańskich i zarazem arcydzieło poezji religijnej.

Sonet renesansowego angielskiego poety Henry'ego Constable'a Complaint of his lady's sickness to typowy sonet włoski abba abba cdc ede.

Uncivil sickness, hast thou no regard,

But dost presume my dearest to molest,

And without leave dar'st enter in that breast

Whereto sweet love approach yet never dared?

Spare thou her health, which my life hath not spared;

Too bitter such revenge of my unrest!

Although with wrongs my thought she hath opprest,

My wrongs seek not revenge, they crave reward

Cease, sickness, cease in her then to remain;

And come and welcome, harbour thou in me

Whom love long since hath taught to suffer in!

So she which hath so oft my pain increased,

O God, that I might so revengèd be,

By my poor pain might have her pain released!

Natomiast poniższy przekład (mojego autorstwa) tego utworu to sonet francuski abba abba cdcd ee.

Henry Constable, Lament z powodu choroby ukochanej (z cyklu Diana)

Nieuprzejma chorobo, czemu bez litości

Moją najukochańszą panią napastujesz

I bez jej pozwolenia jej piersi szturmujesz,

Gdzie nie wpuszczała dotąd nawet mej miłości?

Daruj jej zdrowie, chociaż mojej samotności

I życia nie szczędziła. Zbyt gorzko smakuje

Ten rodzaj zemsty. Mimo że wciąż krzywdę czuję,

Ta krzywda nie chce zemsty, lecz nagród za złości.

Pozostaw ją w spokoju, chorobo niemiła,

Przybądź do mnie i u mnie stań sobie obozem,

Bo nieszczęśliwa miłość już mnie nauczyła

Wytrwałości w cierpieniu. A ją, chociaż dozę

Niemałą mi zadała bólu, Panie Boże,

Racz uzdrowić. Niech ból mój jej w tym dopomoże.

(tłum. Wiktor J. Darasz, 2015)