Ballada francuska
Ballada francuska to układ stroficzny spokrewniony z włoską ballatą, składający się z trzech strof i krótszego od nich przesłania. Strofy główne liczą zazwyczaj po osiem lub dziesięć wersów, a liczba linijek w strofie stanowi zarazem liczbę sylab w wersie. Przesłanie z reguły bywa o połowę krótsze. Całość opiera się na trzech rymach: ababbcbc abababcbbc ababbcbc bcbc, albo na czterech w przypadku dłuższych strof: ababbccdcd ababbccdcd ababbccdcd ccdcd. Gatunek ten był bardzo popularny u schyłku średniowiecza, w czternastym i piętnastym wieku. Ballady tego typu tworzyli Eustache Deschamps, Karol, książę Orleański i Francois Villon, autor Wielkiego testamentu. W Anglii ballady pisał Geoffrey Chaucer.
Francois Villon
Dictes-moy où, n’en quel pays,
Est Flora, la belle Romaine ;
Archipiada, ne Thaïs,
Qui fut sa cousine germaine ;
Echo, parlant quand bruyt on maine
Dessus rivière ou sus estan,
Qui beauté eut trop plus qu’humaine ?
Mais où sont les neiges d’antan !
Où est la très sage Heloïs,
Pour qui fut chastré et puis moyne
Pierre Esbaillart à Sainct-Denys ?
Pour son amour eut cest essoyne.
Semblablement, où est la royne
Qui commanda que Buridan
Fust jetté en ung sac en Seine ?
Mais où sont les neiges d’antan !
La royne Blanche comme ung lys,
Qui chantoit à voix de sereine ;
Berthe au grand pied, Bietris, Allys ;
Harembourges, qui tint le Mayne,
Et Jehanne, la bonne Lorraine,
Qu’Anglois bruslèrent à Rouen ;
Où sont-ilz, Vierge souveraine ?…
Mais où sont les neiges d’antan !
ENVOI
Prince, n’enquerez de sepmaine
Où elles sont, ne de cest an,
Qu’à ce refrain ne vous remaine :
Mais où sont les neiges d’antan!
A oto ta ballada w moim przekładzie.
Francois Villon
Ballada o paniach dawnych czasów
Powiedz mi, w którym żyje kraju
Rzymianka Flora, piękność wieczna,
Archippa, piękna niczym z raju,
I Tais, siostra jej stryjeczna.
Powiedz mi, Echo, która z lasu
Głos wracasz w sposób doskonały,
Gdzie panie są z dawnego czasu,
Gdzie dawne śniegi się podziały?
Powiedz mi też, pod czyim dachem
Przebywać Heloiza może;
Przez nią Abelard Piotr wałachem
Stał się, nim schronił się w klasztorze.
Gdzie ta królowa żyje sobie,
Która kochanka w pełni chwały,
Zaszywszy w worku, kładzie w grobie.
Gdzie dawne śniegi się podziały?
Gdzie Blanka, piękna orchidea,
Która śpiewała jak syrena,
Berta z kopytem, albo Lea,
Betris, Arambur, Alysena,
Joanna gdzie, pod której ciosem
Anglików szyki się łamały,
Gdzie są, gdzie poszły gnane losem.
Gdzie dawne śniegi się podziały?
Nie pytaj mnie, gdzie są te panie
I w które strony się udały.
Niech tylko refren ci zostanie
Gdzie dawne śniegi się podziały?
Tłum. Wiktor J. Darasz
Francois Villon to najsłynniejszy autor ballad francuskich, ale jego utwory to raczej parodie gatunku niż jego typowe realizacje.