Ballada francuska

Ballada francuska to układ stroficzny spokrewniony z włoską ballatą, składający się z trzech strof i krótszego od nich przesłania. Strofy główne liczą zazwyczaj po osiem lub dziesięć wersów, a liczba linijek w strofie stanowi zarazem liczbę sylab w wersie. Przesłanie z reguły bywa o połowę krótsze. Całość opiera się na trzech rymach: ababbcbc abababcbbc ababbcbc bcbc, albo na czterech w przypadku dłuższych strof: ababbccdcd ababbccdcd ababbccdcd ccdcd. Gatunek ten był bardzo popularny u schyłku średniowiecza, w czternastym i piętnastym wieku. Ballady tego typu tworzyli Eustache Deschamps, Karol, książę Orleański i Francois Villon, autor Wielkiego testamentu. W Anglii ballady pisał Geoffrey Chaucer.

Francois Villon

Dictes-moy où, n’en quel pays,

Est Flora, la belle Romaine ;

Archipiada, ne Thaïs,

Qui fut sa cousine germaine ;

Echo, parlant quand bruyt on maine

Dessus rivière ou sus estan,

Qui beauté eut trop plus qu’humaine ?

Mais où sont les neiges d’antan !

Où est la très sage Heloïs,

Pour qui fut chastré et puis moyne

Pierre Esbaillart à Sainct-Denys ?

Pour son amour eut cest essoyne.

Semblablement, où est la royne

Qui commanda que Buridan

Fust jetté en ung sac en Seine ?

Mais où sont les neiges d’antan !

La royne Blanche comme ung lys,

Qui chantoit à voix de sereine ;

Berthe au grand pied, Bietris, Allys ;

Harembourges, qui tint le Mayne,

Et Jehanne, la bonne Lorraine,

Qu’Anglois bruslèrent à Rouen ;

Où sont-ilz, Vierge souveraine ?…

Mais où sont les neiges d’antan !

ENVOI

Prince, n’enquerez de sepmaine

Où elles sont, ne de cest an,

Qu’à ce refrain ne vous remaine :

Mais où sont les neiges d’antan!

A oto ta ballada w moim przekładzie.

Francois Villon

Ballada o paniach dawnych czasów

Powiedz mi, w którym żyje kraju

Rzymianka Flora, piękność wieczna,

Archippa, piękna niczym z raju,

I Tais, siostra jej stryjeczna.

Powiedz mi, Echo, która z lasu

Głos wracasz w sposób doskonały,

Gdzie panie są z dawnego czasu,

Gdzie dawne śniegi się podziały?

Powiedz mi też, pod czyim dachem

Przebywać Heloiza może;

Przez nią Abelard Piotr wałachem

Stał się, nim schronił się w klasztorze.

Gdzie ta królowa żyje sobie,

Która kochanka w pełni chwały,

Zaszywszy w worku, kładzie w grobie.

Gdzie dawne śniegi się podziały?

Gdzie Blanka, piękna orchidea,

Która śpiewała jak syrena,

Berta z kopytem, albo Lea,

Betris, Arambur, Alysena,

Joanna gdzie, pod której ciosem

Anglików szyki się łamały,

Gdzie są, gdzie poszły gnane losem.

Gdzie dawne śniegi się podziały?

Nie pytaj mnie, gdzie są te panie

I w które strony się udały.

Niech tylko refren ci zostanie

Gdzie dawne śniegi się podziały?

Tłum. Wiktor J. Darasz

Francois Villon to najsłynniejszy autor ballad francuskich, ale jego utwory to raczej parodie gatunku niż jego typowe realizacje.