Instrumentacja głoskowa to świadome i artystycznie celowe kształtowanie brzmienia utworu literackiego poprzez częstsze wykorzystywanie określonych głosek, niekiedy przy równoczesnym unikaniu innych. Instrumentacja głoskowa to ogół procedur zmierzających do kształtowania głoskowego profilu tekstu, czyli jego faktury (tekstury). Istnieje wiele rodzajów instrumentacji: aliteracja, tautogram, harmonia konsonantyczna, harmonia wokaliczna, konsonans, asonans, rym, oraz skomplikowane sekwencje głoskowe. Wzajemne relacje między poszczególnymi odmianami instrumentacji określa diagram.
harmonia konsonantyczna konsonans
aliteracja tautogram sekwencje głoskowe rym
harmonia wokaliczna asonans
Komentarz: Po lewej zgrupowane zostały zjawiska dotyczące początku słowa i zachodzące na początku wersu, po prawej zgrupowane zostały zjawiska dotyczące końca słowa i zachodzące z reguły na końcu wersu lub półwiersza. U góry umieszczone zostały zjawiska angażujące spółgłoski, a na dole zjawiska angażujące samogłoski. W centrum ulokowane zostały zjawiska instrumentacyjne obejmujące cały wers, lub jego znaczną część.
Kwestie brzmieniowej budowy utworu literackiego od dawna, a dokładniej już od starożytności były przedmiotem zainteresowania uczonych eufonologów. Eufonolog to specjalista od eufonologii, czyli fonetyki poetyckiej. Eufonologami byli między innymi najwybitniejsi rosyjscy formaliści i strukturaliści, choćby Roman Jakobson, Eugeniusz Poliwanow, Osip Brik, Borys Tomaszewski i Lew Jakubinski. Eufonologiem był też Jurij Łotman. Do grona eufonologów zaliczał się również Kazimierz Wóycicki i to na długo przed formalistami. Eufonologiem była też Stefania Knisplówna, autorka pierwszej w Polsce strukturalistycznej analizy konkretnego wiersza, mianowicie utworu Juliana Tuwima Pomnik. Eufonolodzy zwracają uwagę nie tylko na budowę fonologiczną utworów, ale również na semantyczne konsekwencje ich użycia. O wymienionych eufonologach można przeczytać w podręcznikach historii europejskiej teorii literatury w dwudziestym wieku. O eufonologu Łotmanie też się dużo pisało. To jeden z najwybitniejszych uczonych humanistów dwudziestego stulecia. Za eufonologa uważa się też autor tej strony. Eufonologowi podobają się skomplikowane sekwencje dźwiękowe występujące zwłaszcza w poezji. Tego typu sekwencje występują bardzo często w twórczości różnych poetów i stanowią ich sygnał rozpoznawczy. Poniżej zamieszczam wzory odmiany tych trudnych słów, żeby żaden nauczyciel nie zarzucił Wam, że się nimi źle posługujecie.
Eufonolog to inaczej eufonik, eufonista, fonostylista, lub fonoestetyk, zaś pani eufonolog to potocznie eufonolożka, eufoniczka, fonostylistyczka lub fonoestetyczka.
M. - Mianownik (nominativus) kto? co?
D. - Dopełniacz (genetivus) kogo? czego?
C. - Celownik (dativus) komu? czemu?
B. - Biernik (accusativus) kogo? co?
N. - Narzędnik (instrumentalis) kim? czym?
Ms.- Miejscownik (locativus) o kim? o czym?
W. - Wołacz - (vocativus) -
M. eufonik eufonicy
D. eufonika eufoników
c. eufonikowi eufonikom
B. eufonika eufoników
N. eufonikiem eufonikami
Ms. eufoniku eufonikach
W. eufoniku eufonicy
M. eufoniczka eufoniczki
D. eufoniczki eufoniczek
c. eufoniczce eufoniczkom
B. eufoniczkę eufoniczki
N. eufoniczką eufoniczkami
Ms. eufoniczce eufoniczkach
W. eufoniczko eufoniczki
M. eufonista eufoniści
D. eufonisty eufonistów
c. eufoniście eufonistom
B. eufonistę eufonistów
N. eufonistą eufonistami
Ms. eufoniście eufonistach
W. eufonisto eufoniści
M. eufonistka eufonistki
D. eufonistki eufonistek
c. eufonistce eufonistkom
B. eufonistkę eufonistki
N. eufonistką eufonistkami
Ms. eufonistce eufonistkach
W. eufonistko eufonistki
M. eufonistyk eufonistycy
D. eufonistyka eufonistyków
c. eufonistykowi eufonistykom
B. eufonistyka eufonistyków
N. eufonistykiem eufonistykami
Ms. eufonistyku eufonistykach
W. eufonistyku eufonistycy
M. eufonistyczka eufonistyczki
D. eufonistyczki eufonistyczek
c. eufonistyczce eufonistyczkom
B. eufonistyczkę eufonistyczki
N. eufonistyczką eufonistyczkami
Ms. eufonistyczce eufonistyczkach
W. eufonistyczko eufonistyczki
M. eufonolog eufonolodzy lub eufonologowie
D. eufonologa eufonologów
c. eufonologowi eufonologom
B. eufonologa eufonologów
N. eufonologiem eufonologami
Ms. eufonologu eufonologach
W. eufonologu eufonolodzy
M. eufonolożka eufonolożki
D. eufonolożki eufonolożek
c. eufonolożce eufonolożkom
B. eufonolożkę eufonolożki
N. eufonolożką eufonolożkami
Ms. eufonolożce eufonolożkach
W. eufonolożko eufonolożki
M.fonostylistyk fonostylistycy
D. fonostylistyka fonostylistyków
c. fonostylistykowi fonostylistykom
B. fonostylistyka fonostylistyków
N. fonostylistykiem fonostylistykami
Ms. fonostylistyku fonostylistykach
W. fonostylistyku fonostylistycy
M.fonostylistyczka fonostylistyczki
D. fonostylistyczki fonostylistyczek
c. fonostylistyczce fonostylistyczkom
B. fonostylistyczkę fonostylistyczki
N. fonostylistyczką fonostylistyczkami
Ms. fonostylistyczce fonostylistyczkach
W. fonostylistyczko fonostylistyczki
M.fonoestetyk fonoestetycy
D. fonoestetyka fonoestetyków
c. fonoestetykowi fonoestetykom
B. fonoestetyka fonoestetyków
N. fonoestetykiem fonoestetykami
Ms. fonoestetyku fonoestetykach
W. fonoestetyku fonoestetycy
M.fonoestetyczka fonoestetyczki
D. fonoestetyczki fonoestetyczek
c. fonoestetyczce fonoestetyczkom
B. fonoestetyczkę fonoestetyczki
N. fonoestetyczką fonoestetyczkami
Ms. fonoestetyczce fonoestetyczkach
W. fonoestetyczko fonoestetyczki
Przypominam, że bogactwo słownictwa świadczy pozytywnie o każdym użytkowniku języka a stosowanie synonimów, czyli wyrazów bliskoznacznych bądź równoznacznych, wzbogaca styl i czyni wypowiedź bardziej erudycyjną i zgrabniejszą stylistycznie.
Nie zgadzam się z tezą ujmowaną w skrócie i dostępną w Sieci, głoszącą, że Można być glistą lub anglistą (fajna gra słów). Znam wiele wspaniałych osób, które mogły zostać anglistami, bo miały pewne wejście na anglistykę (z powodów rodzinnych), ale wybrały na szczęście dla siebie inny kierunek. Bogactwo tkwi w różnorodności, a nie w monokulturze, choćby anglistycznej. A tak w ogóle to niech żyje luzytanistyka (filologia portugalska).
W tekstach na tej witrynie występują słowa eufonologia i eufonolog, albo eufonia, eufonioznawstwo i eufonioznawca. Niestety słowa "eufonolog", "eufonolożka" i "eufonologia" jak również "eufonioznawstwo", "eufonioznawca" i "eufonioznawczyni" rzadko są odnotowywane w słownikach ogólnych języka polskiego, które notują tylko wyraz hasłowy "eufonia". Są to wyrazy typowo środowiskowe, choć zakres ich użycia, ograniczony początkowo do wąskiego grona zawodowych filologów i studentów filologii, ostatnio za sprawą Internetu znacznie się rozszerzył. Wszystkie omawiane tu słowa trafiają się w sieci. Wyraz eufonologia powtarza się najczęściej, inne słowa jak eufonolog rzadziej, choć też są obecne w dyskusjach internautów. Ale to miłe, że wreszcie w Internecie da się poczytać o poetyce, a nie tylko o polityce i erotyce. Eufonologia stała się w sieci tematem wielu forów, na których eufonolodzy amatorzy, czyli głównie studenci, dyskutują o zagadnieniach instrumentacji głoskowej w poezji wielu języków. Rośnie więc liczba eufonologów i to dobrze, bo eufonologia należy w tym samym stopniu do kultury, co na przykład architektura albo złotnictwo. O eufonologii (fonetyce poetyckiej) i eufonologach można przeczytać na bardzo wielu stronach edukacyjnych. Wypadałoby więc najpierw wytłumaczyć, czym jest eufonologia i kim jest eufonolog, albo eufonolożka. Istnieje wiele słów na oznaczenie omawianej dyscypliny naukowej i jej przedstawiciela lub przedstawicielki. Eufonologia i eufonolog to te najpowszechniejsze w piśmiennictwie naukowym i praktyce uniwersyteckiej. Eufonolog to literaturoznawca i po trochu językoznawca, a więc ogólniej rzecz ujmując filolog. Eufonolog podchodzi do swojego obszaru badawczego od strony literaturoznawstwa, aby zagłębić się w lingwistykę po czym powrócić do badań literackich. Eufonolog to specjalista od eufonologii, zwanej również fonetyką poetycką, eufoniką, eufonistyką, fonostylistyką i fonoestetyką, albo eufonioznawstwem, czyli dyscypliny wiedzy stanowiącej gałąź szczegółową literaturoznawstwa, zajmującą się ukształtowaniem brzmieniowym wypowiedzi literackiej i środkami jego modyfikacji, czyli szeroko pojętą instrumentacją głoskową i jej odmianami, zwłaszcza aliteracją i harmonią wokaliczną oraz rymem, jak również semantycznymi (znaczeniowymi) konsekwencjami jej użycia, wynikającymi z paronomastycznej (znaczeniotwórczej) funkcji instrumentacji, prowadzącymi nierzadko do paronomazji w jej najbardziej wyrazistych postaciach, parechezy i homonimii. Eufonolog to więc fonetyk poetycki, eufonik, eufonista, eufonistyk, fonostylistyk, lub fonoestetyk, ewentualnie eufonioznawca, a kobieta eufonolog to pani eufonolog, lub mniej oficjalnie eufonolożka, fonetyczka poetycka, eufoniczka, eufonistka, eufonistyczka, fonostylistyczka, lub fonoestetyczka, ewentualnie eufonioznawczyni. Eufonolodzy zajmują się analizowaniem tekstów literackich bądź użytkowych (reklamowych, agitacyjnych) pod kątem budowy głoskowej (fonologicznej). Eufonolog to literaturoznawca korzystający obficie z osiągnięć językoznawstwa. Eufonologowie są oczywiście często również fonetykami albo fonologami. Eufonolog szuka jednak czegoś innego niż fonetyk albo fonolog, bada artystyczne wykorzystanie fonetycznego poziomu języka w tekstach literackich. Eufonolog bada foniczną fakturę przekazu poetyckiego, jego teksturę. Dla eufonologa pojedyncze głoski to tworzywo, z którego poeta formuje skomplikowane struktury głoskowe. Eufonolog dostrzega wyrafinowane układy fonemów rozciągające się w ramach wersu lub strofy. Fonetyk poetycki zauważa poetyckość, zgodnie ze swoim mianem, w fonetycznej stronie języka, spożytkowanej przez artystę słowa. Eufonioznawcy pochylają się nad tekstem, liczą głoski i ich grupy, opisują układy fonemów w ramach wersu i jego schematu metrycznego (prozodycznego). Eufonologia to fonologia w artystycznym wykorzystaniu. Eufonologom podobają się zwłaszcza skomplikowane sekwencje dźwiękowe, które stanowią sygnał rozpoznawczy wielu wybitnych poetów. Sekwencje te rozciągają się na przestrzeni całego wersu lub nawet całej strofy i angażują zarówno samogłoski, jak i spółgłoski. Eufonolog lubi wyrafinowane skomplikowanie układów głoskowych, budowanych na bazie wzorca metrycznego. Eufonolog jest więc również wersologiem, albo przynajmniej prozodystą. Eufonologia współistnieje z wersologią, ponieważ to wierszu artystyczna strona eufonii zostaje spożytkowana najbardziej. Dla eufonologów i eufonolożek eufonia tekstu jest nierozerwalnie związana z poziomem prozodycznym, czyli akcentowym i kwantytatywnym, o ile w danym języku istnieje iloczas.
Podsumowanie
fonetyka poetycka - fonetyk poetycki - fonetyczka poetycka
eufonika - eufonik - eufoniczka
eufonistyka - eufonista - eufonistka lub
eufonistyk - eufonistyczka
eufonologia - eufonolog - eufonolożka
eufonioznawstwo - eufonioznawca - eufonioznawczyni
fonostylistyka - fonostylistyk - fonostylistyczka
fonoestetyka - fonoestetyk - fonoestetyczka
pani fonetyk poetycki, pani eufonik, pani eufonista, pani eufonistyk, pani eufonolog, pani fonostylistyk, pani fonoestetyk, pani eufonioznawca