O aliteracji
Wyrazistą, czteroelementową aliterację, doprowadzoną do tautogramu, wykorzystała w pierwszej linijce poniższego wiersza zupełnie zapomniana u nas kanadyjska poetka Pamelia S. Vining.
REST IN HEAVEN
When tossed on time's tempestuous tide,
By angry storms resistless driven,
One hope can bid our fears subside—
It is the hope of rest in Heaven.
With trusting heart we lift our eyes
Above the dark clouds, tempest-driven,
And view, beyond those troubled skies,
The peaceful, stormless rest of Heaven.
No more to shed the exile's tears,—
No more the heart by anguish riven,—
No longer bent 'neath toilful years,—
How sweet will be the rest of Heaven
Oto polskie tłumaczenie powyższego tekstu.
Pamelia S. Vining, Odpoczynek w niebie
Unosząc się na falach wzburzonego morza,
Przez wściekłe sztormy gnani, płyniemy przed siebie;
Tylko jedna nadzieja nasz wielki strach koi -
Nadzieja wieczystego odpoczynku w niebie.
Więc z ufającym sercem podnosimy oczy,
Starając się przeniknąć wzrokiem chmury ciemne
I ujrzeć ponad nimi, od burz wszelkich wolny,
Trwający nieprzerwanie odpoczynek w niebie.
A gdy już nie będziemy wylewać łez gorzkich
I od wszelkich trosk wolne będzie nasze serce,
Gdy nie będziemy zgięci pod ciężarem życia -
Jakże słodki się wyda odpoczynek w niebie.
(tłum. Wiktor J. Darasz, 2015)
Również czteroelementową aliterację zbudowaną na powtarzaniu głoski [l] zastosował największy poeta Szkocji Robert Burns w wierszu The twa dogs: They loiter, lounging, lank an’ lazy;
Znany powieściopisarz i poeta, Walter Scott wykorzystał podobną, czteroelementową aliterację w poemacie Pani jeziora (The lady of the lake).
With anxious eye he wandered o'er
Mountain and meadow, moss and moor,
Czołowy angielski romantyk, współautor Ballad lirycznych, będących manifestem nowego kierunku, Samuel Taylor Coleridge zastosował aliterację w linijkach z wiersza Kubla khan (Chan Kubiłaj):
Five miles meandering with a mazy motion [m m m m]
Through wood and dale the sacred river ran,
Then reached the caverns measureless to man,
Królowa angielska Elżbieta I Wielka, energiczna władczyni i utalentowana poetka, bardzo sprawnie rymowała i aliterowała, o czym świadczy najsłynniejszy z jej utworów.
The doubt of future foes exiles my present joy,
And wit me warns to shun such snares as threaten mine annoy;
For falsehood now doth flow, and subjects' faith doth ebb,
Which should not be if reason ruled or wisdom weaved the web.
But clouds of joys untried do cloak aspiring minds,
Which turn to rain of late repent by changèd course of winds.
The top of hope supposed, the root of rue shall be,
And fruitless all their grafted guile, as shortly ye shall see.
The dazzled eyes with pride, which great ambition blinds,
Shall be unsealed by worthy wights whose foresight falsehood finds.
The daughter of debate that discord aye doth sow
Shall reap no gain where former rule still peace hath taught to know.
No foreign banished wight shall anchor in this port;
Our realm brooks not seditious sects, let them elsewhere resort.
My rusty sword through rest shall first his edge employ
To poll their tops that seek such change or gape for future joy.
A oto tłumaczenie na język polski.
Elżbieta I Wielka, Strach przed przyszłymi atakami już teraz radość mi zatruwa...
Strach przed przyszłymi atakami już teraz radość mi zatruwa,
A ostrzeżenia przed sidłami rozum przed oczy mi podsuwa;
Oto niewierność kwitnie wszędzie, poddanych stałość uleciała,
Tego nie było, póki rozum rządził, a mądrość wątek tkała.
Chmury radości nie sprawdzonej ambitne mózgi zasłaniają,
Które za sprawą zmiany wiatru późnej pokucie się oddają.
Nadzieja całkiem niespełniona niechże prowadzi do rozpaczy,
Niech bezowocne się okażą intrygi, niech to wróg zobaczy.
Niech zaślepione dumą oczy, gdy je ambicja pieczętuje,
Zostaną wkrótce otworzone przez cnotę, która fałsz w nich czuje.
Córka tych sporów, co niezgodę wszędzie wokoło rozsiewają,
Żadnej korzyści nie odniesie tam, gdzie reguły dawne trwają.
Żaden wygnaniec nie zagrzeje miejsca na długo w tej dziedzinie,
Sekta się żadna nie ostoi tutaj, niech do miejsc innych płynie.
Mój zardzewiały z dawien dawna miecz swego ostrza znów użyje
I wichrzyciele wszelkiej maści mi nie zagrożą, póki żyję.
(tłum. Wiktor J. Darasz, 2015)
Pierwsza linijka tego pięknego wiersza w niektórych wydaniach brzmi The fear of future foes.... Ten utwór obfituje w dwuelementowe albo trójelementowe zestawienia aliteracyjne. A oto średniowieczny wiersz łaciński, napisany ośmiozgłoskowcem trocheicznym, obficie rymowany i aliterowany.
Sancte sator suffragator
legum lator largus dator
iure pollens es qui potens
nunc in ethra firma petra
a quo creta cuncta freta
quae aplaustra uerrunt flostra
quando celox currit uelox
cuius numen creuit lumen
simul solum supra celum
prece posco prout nosco
caeliarche Christe parce
et piacla dira iacla
trude tetra tua cetra
quae capesso et facesso
in hoc sexu carnis nexu
Christi umbo meo lumbo
sit ut atro cedat latro
Pater parma procul arma
arce hostis uti costis
immo corde sine sorde
tunc de-inceps trux et anceps
catapulta cedat multa
alma tutrix atque nutrix
fulci manus me ut sanus
corde reo prout queo
Christo theo qui est leo
dicam Deo grates geo
sicque ab eo me beo.