ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಮೀಕರಣಗಳು

1. ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆ ಉಂ‍ಟಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುವ ಅಂಶಗಳು ಯಾವುವು?

- ಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾವಣೆ

- ವಸ್ತು ಬದಲಾವಣೆ

- ಅನಿಲ ಬಿಡುಗಡೆ

- ತಾಪದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ

2. ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ವಿಧಗಳು ಯಾವುವು?

- ಸಂಯೋಗ ಕ್ರಿಯೆ

- ವಿಭಜನೆ ಕ್ರಿಯೆ

- ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ

- ದ್ವಿಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ

- ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಕ್ರಿಯೆ

- ಅಪಕರ್ಷಣ ಕ್ರಿಯೆ

ಸಂಯೋಗ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಆಕ್ಸೈಡ್ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ವೇಗವಾಗಿ ವರ್ತಿಸಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅರಳಿದ ಸುಣ್ಣ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಆಗುತ್ತದೆ

CaO + H₂O ------- > Ca(OH)₂ + Heat

ಕಲ್ಲಿದ್ದಲಿನ ದಹನ

C + O₂ ------- > CO₂

ನೀರು ಉಂಟಾಗುವ ಕ್ರಿಯೆ

2H₂ + O₂ -------- > 2H₂O

ಅರಳಿದ ಸುಣ್ಣ ದ ಉಪಯೋಗವೇನು

ಅರಳಿದ ಸುಣ್ಣವನ್ನು ಗೋಡೆಗೆ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ

ಅಮೃತಶಿಲೆಯ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸೂತ್ರವೇನು

CaCO₃

ಗೋಡೆಗೆ ಬಡಿದ ಬಿಳಿಯ ಸುಣ್ಣ ಹೇಗೆ ಹೊಳಪನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ

ಉತ್ತರ : ಅರಳಿದ ಸುಣ್ಣ ಅಥವಾ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ನೋಂದಿಗೆ ವರ್ತಿಸಿ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೊನೇಟ್ ನ ತೆಳುವಾದ ಪದರವನ್ನು ಉಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಇದು ಗೋಡೆಗೆ ಹೊಳಪನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ

Ca(OH)₂ + CO₂ -------- > CaCO₃ + H₂O

ಬಹಿರುಷ್ಣಕ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾಡುವ ಉಷ್ಣ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಬಹಿರುಷ್ಣಕ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎನ್ನುವರು

ಬಹಿರುಷ್ಣಕ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

ಉತ್ತರ :

ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲದ ದಹನ

CH₄ + 2O₂ -------- > CO₂ + 2H₂O

ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ ಒಂದು ಪ್ರತಿವರ್ತಕವು ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಆಗುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆ ಎನ್ನುವರು

ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

ಶುಷ್ಕ ಕುದಿ ಕೊಳವೆಯಲ್ಲಿ 2 ಗ್ರಾಂ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೆಟ್ ಹರಳು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ

ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೆಟ್ ಹರಳುಗಳ ಬಣ್ಣ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ

ಬರ್ನರ್ ಸಹಾಯದಿಂದ ಕಾಯಿ ಕಾಯಿಸಿ

ಸಲ್ಫೇಟ್ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಹರಳುಗಳ ಬಣ್ಣ ಹಸಿರಿಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ

2FeSO₄ --------- > Fe₂O₃ + SO₂ + SO₃

ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಆಕ್ಸೈಡ್ ನ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರೇನು

ಉತ್ತರ : ಸುಣ್ಣ ಅಥವಾ ಸುಟ್ಟ ಸುಣ್ಣ

ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಆಕ್ಸೈಡ್ ನ ಉಪಯೋಗವೇನು

ಉತ್ತರ : ಸಿಮೆಂಟ್ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುವರು

ಉಷ್ಣ ವಿಭಜನೆ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ :ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆ ಕಾಸುವ ಮೂಲಕ ನಡೆದರೆ ಅದನ್ನು ಉಷ್ಣ ವಿಭಜನೆ ಕ್ರಿಯೆ ಎನ್ನುವರು

ಉಷ್ಣ ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

ಉತ್ತರ : ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ ಕಾಯಿಸಿದಾಗ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈಯಾಕ್ಸೈಡ್ ಆಗಿ ವಿಭಜನೆ ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ

CaCO₃--------- > CaO + CO₂

ಕಪ್ಪು ಬಿಳುಪು ಛಾಯಾಗ್ರಹಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿ

ಉತ್ತರ :

-ಚೀನಾ ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 2 ಗ್ರಾಂ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಕ್ಲೋರೈಡ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ

- ಅದರ ಬಣ್ಣ ಬಿಳಿಯದಾಗಿರುತ್ತದೆ

- ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿಡಿ

- ನಂತರ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ನ ಬಿಳಿಯ

- ಬಣ್ಣವು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಬೂದು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ

- ಕಾರಣ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಕ್ಲೋರೈಡ ಬೆಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರಿನ್ ಆಗಿ ವಿಭಜನೆಯಾಗುತ್ತದೆ

2AgCl ----------- > 2Ag + Cl₂

ಅಂತರುಷ್ಣಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಉಷ್ಣ ಶಕ್ತಿಯು ಹೀರಿಕೆ ಯಾಗುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅಂತರುಷ್ಣಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎನ್ನುವರು

ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ರಿಯಾಪಟು ಧಾತು ಕಡಿಮೆ ಕ್ರಿಯಾಪಟು ಧಾತುವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುತ್ತದೆ ಇಂತಹ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ ಎನ್ನುವರು

ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

Fe + CuSO₄ ---------- > FeSO₄ + Cu

Zn + CuSO₄ --------- > ZnSO₄ + Cu

Pb + CuCl₂ ------- > PbCl₂ + Cu

ದ್ವಿ ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಯಾವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಡುವೆ ಅಯಾನುಗಳ ವಿನಿಮಯ ನಡೆಯುತ್ತದೆಯೋ ಅಂತಹ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ದ್ವಿ ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ ಎನ್ನುವರು

ದ್ವಿಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಹೇಗೆ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

ಉತ್ತರ :

- ಒಂದು ಪ್ರನಾಳದಲ್ಲಿ 3 ಮಿಲಿ ಸೋಡಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ

- ಇನ್ನೊಂದು ನಾಳದಲ್ಲಿ ಬೇರಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ

- 2 ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಮಿಶ್ರಣ ಮಾಡಿ

- ಇಲ್ಲಿ ವಿಲೀನ ಗೊಳ್ಳದ ಬಿಳಿಯ ವಸ್ತು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಇದನ್ನು ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ಎನ್ನುವರು

Na₂SO₄ + BaCl₂ --------- > BaSO₄ + 2NaCl

ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಜಲ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳದ ವಸ್ತುವನ್ನು ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ಎನ್ನುವರು

ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ಕ್ರಿಯೆ ಎನ್ನುವರು

ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

Na₂SO₄ + BaCl₂ --------- > BaSO₄ + 2NaCl

ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಉತ್ತರ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ವಸ್ತುವು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಪಡೆದುಕೊಂಡರೆ ಅದನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಎನ್ನುವರು

ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

2Cu + O₂ -------- > 2CuO

ಅಪಕರ್ಷಣ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ವಸ್ತುವು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಅದನ್ನು ಅಪಕರ್ಷಣ ಎನ್ನುವರು

ಅಪಕರ್ಷಣ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

CuO + H₂ -------- > Cu + H₂O

ರೆಡಾಕ್ಸ್ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಒಂದು ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರತಿವರ್ತಕವು ಉತ್ಕರ್ಷಣೆ ಗೊಂಡು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರತಿ ವರ್ತಕವೂ ಅಪಕರ್ಷಣ ಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ರೆಡಾಕ್ಸ್ ಕ್ರಿಯೆ ಎನ್ನುವರು

ರೆಡಾಕ್ಸ್ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

CuO + H₂ ---------- > Cu + H₂O

ZnO + C -------- > Zn + CO

MnO₄ + 4HCl --------- > MnCl₄ + 2H₂O + Cl₂

ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಕ್ರಿಯೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳಾವುವು

ನಶಿಸುವಿಕೆ

ಕಮಟುವಿಕೆ

ನಶಿಸುವಿಕೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಲೋಹವು ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿನ ವಸ್ತುಗಳಾದ ತೇವಾಂಶ ಆಮ್ಲಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ಆಕ್ರಮಿಸಿದಾಗ ಹಾಳಾಗುತ್ತವೆ ಇದನ್ನು ನಶಿಸುವಿಕೆ ಎನ್ನುವರು

ನಶಿಸುವಿಕೆ ಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ

ಉತ್ತರ :

ಬೆಳ್ಳಿಯ ಮೇಲಿನ ಕಪ್ಪು ಲೇಪನ

ತಾಮ್ರದ ಮೇಲಿನ ಹಸಿರು ಲೇಪನ

ನಶಿಸುವಿಕೆ ಯ ಪರಿಣಾಮವೇನು

ಉತ್ತರ : ನಶಿಸುವಿಕೆ ಯು ಕಾರಿನ ಕವಚ ಸೇತುವೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಹಡಗುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಲೋಹಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ

ಕಮಟುವಿಕೆ ಎಂದರೇನು

ಉತ್ತರ : ಕೊಬ್ಬು ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಉತ್ಕರ್ಷಣೆ ಗೊಂಡಾಗ ಅವುಗಳ ವಾಸನೆ ಮತ್ತು ರುಚಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಇದನ್ನು ಕಮಟುವಿಕೆ ಎನ್ನುವರು

ಕಮಟುವಿಕೆ ಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿಧಾನಗೊಳಿಸಬಹುದು

ಉತ್ತರ : ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಗಾಳಿ ಪ್ರವೇಶಿಸದಂತೆ ಸಂಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಖರಿಸುವುದರಿಂದ ಹಾಗೂ ನೈಟ್ರೋಜನ್ ಗಾಳಿ ಹಾಯಿಸುವುದರಿಂದ ನಿಧಾನ ಗೊಳಿಸಬಹುದು