9.5
न च मत्स्थानि भूतानि पश्य मे योगमैश्वरम् ।
भूतभृन्न च भूतस्थो ममात्मा भूतभावन: ॥ ५ ॥
na ca mat-sthāni bhūtāni
paśya me yogam aiśvaram
bhūta-bhṛn na ca bhūta-stho
mamātmā bhūta-bhāvanaḥ
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
на — не; (ав)
ча — также; (ав)
мат-стха̄ни — пребывающие во Мне; (с, 1.3)
бхӯта̄ни — сотворенные; (с, 1.3)
паш́йа — узри; (лоТ, 2.1)
ме — Мое; (асмад, 6.1)
йогам - мистическое могущество; (м, 2.1) अघटितघटनाचातुर्यम्
аиш́варам — великое; (м, 2.1)
бхӯта-бхр̣т — хранитель всех живых существ; (т, м, 1.1)
на — не; (ав)
ча — также; (ав)
бхӯта-стхах̣ — находящийся в мироздании; (м, 1.1)
мама — Мое; (асмад, 6.1)
а̄тма̄ — Я; (н, м, 1.1)
бхӯта-бха̄ванах̣ — источник всего сущего (м, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
(वस्तुतः) मत्स्थानि भूतानि न। भूतभृत् च भूतभावनः च मम आत्मा भूतस्थः न। ऐश्वरं मे योगं पश्य!
(vastutaḥ) matsthāni bhūtāni na| bhūtabhṛt ca bhūtabhāvanaḥ ca mama ātmā bhūtasthaḥ na| aiśvaraṃ me yogaṃ paśya!
Дословный перевод:
(На самом деле) во Мне находящиеся живые существа не (есть). Хранитель живых существ и источник живых существ, Мое «Я» в живых существах находящееся не (есть). Великое Мое могущество смотри!
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
kiṃ ca na ceti | na ca mayi sthitāni bhūtāni | asaṅgatvādeva mama | nanu tarhi vyāpakatvamāśrayatvaṃ ca pūrvoktaṃ viruddhamityāśaṅkyāha paśyeti | me mama aiśvaryamasādhāraṇaṃ yogaṃ yuktimaghaṭanaghaṭanācāturyaṃ paśya | madīyayogamāyāvaibhavasyāvirtarkyatvānna kiñcidviruddhamityarthaḥ | anyadapyāścaryaṃ paśyetyāha bhūteti | bhūtāni bibharti dhārayatīti bhūtabhṛt | bhūtāni bhāvayati pālayatīti bhūtabhāvanaḥ | evaṃ bhūto'pi mamātmā paraṃ svarūpaṃ bhūtastho na bhavatīti | ayaṃ bhāvaḥ yathā dehaṃ bibhratpālayaṃśca jīvo'haṅkāreṇa tatsaṃśliṣṭastiṣṭhatyevamahaṃ bhūtāni dhārayan pālayannapi teṣu na tiṣṭhāmi | nirahaṅkāratvāditi ||5||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||9.5|| -- na ca matsthāni bhūtāni brahmādīni| paśya me yogaṃ yuktiṃ ghaṭanaṃ me mama aiśvaram īśvarasya imam aiśvaram? yogam ātmano yāthātmyamityarthaḥ| tathā ca śrutiḥ asaṃsargitvāt asaṅgatāṃ darśayati -- asaṅgo na hi sajjate (bṛha0 u0 3|9|26) iti| idaṃ ca āścaryam anyat paśya -- bhūtabhṛt asaṅgo'pi san bhūtāni bibharti na ca bhūtasthaḥ? yathoktena nyāyena darśitatvāt bhūtasthatvānupapatteḥ| kathaṃ punarucyate asau mama ātmā iti vibhajya dehādisaṅghātaṃ tasmin ahaṃkāram adhyāropya lokabuddhim anusaran vyapadiśati mama ātmā iti? na punaḥ ātmanaḥ ātmā anyaḥ iti lokavat ajānan| tathā bhūtabhāvanaḥ bhūtāni bhāvayati utpādayati vardhayatīti vā bhūtabhāvanaḥ||yathoktena ślokadvayena uktam arthaṃ dṛṣṭāntena upapādayan āha --,
Перевод
И в то же время все сотворенное находится вне Меня. Узри Мое мистическое могущество! Будучи опорой всех живых существ и пребывая всюду, Я не являюсь частью материального мироздания, ибо Я Сам — источник творения.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика