8.18
अव्यक्ताद् व्यक्तय: सर्वा: प्रभवन्त्यहरागमे ।
रात्र्यागमे प्रलीयन्ते तत्रैवाव्यक्तसंज्ञके ॥ १८ ॥
avyaktād vyaktayaḥ sarvāḥ
prabhavanty ahar-āgame
rātry-āgame pralīyante
tatraivāvyakta-saṁjñake
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
авйакта̄т — из непроявленного; (м, 5.1)
вйактайах̣ — живые существа; (ж, 1.3)
сарва̄х̣ — все; (ж, 1.3)
прабхаванти — проявляются; (лаТ, 1.3)
ахах̣-а̄гаме — в начале дня; (м, 7.1)
ра̄три-а̄гаме — с наступлением ночи; (м, 7.1)
пралӣйанте — уничтожаются; (лаТ, 1.3)
татра — в том; (ав)
эва — безусловно; (ав)
авйакта-сам̇джн̃аке — непроявленным состоянием, в том, которое называют (м, 7.1)
अन्वय: anvayaḥ
अहरागमे अव्यक्तात् सर्वाः व्यक्तयः प्रभवन्ति। रात्र्यागमे अव्यक्तसंज्ञके तत्र एव प्रलीयन्ते ।
aharāgame avyaktāt sarvāḥ vyaktayaḥ prabhavanti| rātryāgame avyaktasaṃjñake tatra eva pralīyante |
Дословный перевод:
С приходом дня из непроявленного все живые существа проявляются, с приходом ночи в том, что называют непроявленным, там исчезают.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tatra kim ? ata āha avyaktāditi | kāryasyāvyaktaṃ rūpaṃ kāraṇātmakam | tasmādavyaktātkāraṇarūpādvyajyanta iti vyaktayaścarācarāṇi bhūtāni prādurbhavanti | kadā ? aharāgame brahmaṇo dinasyopakrame | tathā rātrerāgame brahmaśayane | tasminnevāvyaktasaṃjñake kāraṇarūpe pralayaṃ yānti | yadvā te'horātravida ityetanna vidhīyante | kintu te prasiddhā ahorātravido janā brahmaṇo yadaharvidustasyāhna āgame'vyaktādvyaktayaḥ prabhavanti | yāṃ ca rātriṃ vidustasyā rātrerāgame pralīyante iti dvayoranvayaḥ ||18||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||8.18|| --,avyaktāt avyaktaṃ prajāpateḥ svāpāvasthā tasmāt avyaktāt vyaktayaḥ vyajyanta iti vyaktayaḥ sthāvarajaṅgamalakṣaṇāḥ sarvāḥ prajāḥ prabhavanti abhivyajyante ahnaḥ āgamaḥ aharāgamaḥ tasmin aharāgame kāle brahmaṇaḥ prabodhakāle| tathā rātryāgame brahmaṇaḥ svāpakāle pralīyante sarvāḥ vyaktayaḥ tatraiva pūrvokte avyaktasaṃjñake||akṛtābhyāgamakṛtavipraṇāśadoṣaparihārārtham bandhamokṣaśāstrapravṛttisāphalyapradarśanārtham avidyādikleśamūlakarmāśayavaśācca avaśaḥ bhūtagrāmaḥ bhūtvā bhūtvā pralīyate ityataḥ saṃsāre vairāgyapradarśanārthaṃ ca idamāha --,
Перевод
В начале дня Брахмы все непроявленные существа переходят в проявленное состояние, а затем, когда наступает ночь Брахмы, они вновь становятся непроявленными.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика