8.17


सहस्रयुगपर्यन्तमहर्यद्ब्रह्मणो विदु: ।

रात्रिं युगसहस्रान्तां तेऽहोरात्रविदो जना: ॥ १७ ॥


sahasra-yuga-paryantam

ahar yad brahmaṇo viduḥ

rātriṁ yuga-sahasrāntāṁ

te ’ho-rātra-vido janāḥ


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


сахасра-йуга-парйантам  — одну тысячу эпох до окончания; (с, 2.1)

ахах̣ — день; (ахан, с, 2.1)

йат — который; (с, 2.1)

брахман̣ах̣ — Брахмы; (м, 6.1)

видух̣ — знают; (лаТ, 1.3)

ра̄трим — ночь; (ж, 2.1)

йуга-сахасра-анта̄м — ту югу, что заканчивается через тысячу; (ж, 2.1)

те — они; (сарв, м, 1.3)

ахах̣-ра̄тра-видах̣  — день и ночь те, которые знают; (м, 1.3)

джана̄х̣ — люди (м, 1.3)


अन्वय:  anvayaḥ


ब्रह्मणः यत् अहः सहस्रयुगपर्यन्तं ये  विदुः , ते अहोरात्रविदः जनाः रात्रिं युगसहस्रान्तां विदुः। 

brahmaṇaḥ yat ahaḥ sahasrayugaparyantaṃ ye  viduḥ , te ahorātravidaḥ janāḥ rātriṃ yugasahasrāntāṃ viduḥ| 

Дословный перевод:

Брахмы который день длящийся тысячу юг кто знают, те, знающие день и ночь люди, ночь, заканчивающуюся через тысячу юг знают.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


nanu ca tapasvino dānaśīlā vītarāgāstitikṣavaḥ | trailokyasoparisthānaṃ labhante lokavarjitam | ityādi purāṇavākyaistrailokyasya sakāśānmaharlokādīnāmutkṛṣṭatvaṃ gamyate | vināśitve ca sarveṣāmavaśiṣṭe kathamasau viśeṣaḥ syādityāśaṅkya bahvalpakālasthāyitvanimitto'sau viśeṣa ityāśayena svamānena śatavarṣāyuṣo brahmaṇo'hanyahani trilokya utpattiḥ niśi niśi ca pralayo bhavatīti darśayiṣyan brahmaṇo'horātrayoḥ pramāṇamāha sahasreti |

sahasraṃ yugāni paryanto'vasānaṃ ysya tadbrahmaṇo yadahastadye viduḥ yugasahasramanto yasyāstāṃ rātriṃ ca yogabalena ye vidusta eva sarvajñā janā ahorātravidaḥ | yeṣāṃ tu kevalaṃ candrādityagatyaiva jñānaṃ te tathāhorātravido na bhavanti | alpadarśitvāt | yugaśabdena atra caturyugamabhipretaṃ caturyugasahasraṃ tu brahmaṇo dinamucyate iti viṣṇupurāṇokteḥ | brahmaṇa iti ca maharlokādivāsināmupalakṣaṇārtham | tatrāyaṃ kālagaṇanāprakāraḥ | manuṣyāṇāṃ yadvarṣaṃ taddevānāmahorātram | tādṛśairahorātraiḥ pakṣamāsādikalpanayā dvādaśabhirvarṣasahasraiś
caturyugaṃ bhavati | caturyugasahasraṃ tu brahmaṇo dinam | tāvatparimāṇaiva rātristādṛśairahorātraiḥ pakṣamāsādikrameṇa varṣaśataṃ brahmaṇaḥ paramāyuriti ||17||


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||8.17|| --,sahasrayugaparyantaṃ sahasrāṇi yugāni paryantaḥ paryavasānaṃ yasya ahnaḥ tat ahaḥ sahasrayugaparyantam brahmaṇaḥ prajāpateḥ virājaḥ viduḥ rātrim api yugasahasrāntāṃ ahaḥparimāṇāmeva| ke vidurityāha -- te ahorātravidaḥ kālasaṃkhyāvido janāḥ ityarthaḥ| yataḥ evaṃ kālaparicchinnāḥ te ataḥ punarāvartino lokāḥ||prajāpateḥ ahani yat bhavati rātrau ca tat ucyate --


Перевод


Один день Брахмы длится тысячу эпох по времяисчислению людей, и столько же длится его ночь.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика