8.12
सर्वद्वाराणि संयम्य मनो हृदि निरुध्य च ।
मूध्न्र्याधायात्मन: प्राणमास्थितो योगधारणाम् ॥ १२ ॥
sarva-dvārāṇi saṁyamya
mano hṛdi nirudhya ca
mūrdhny ādhāyātmanaḥ prāṇam
āsthito yoga-dhāraṇām
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
сарва-два̄ра̄н̣и — все врата (города-тела); (с, 2.3)
сам̇йамйа — подчинив; (ав)
манах̣ — ум; (с, 2.1)
хр̣ди — в сердце; (д, с, 7.1)
нирудхйа — держа; (ав)
ча — также; (ав)
мӯрдхни — на голове; (мУрдхан, м, 7.1)
а̄дха̄йа — сосредоточив; (ав)
а̄тманах̣ — свой; (н, м, 6.1)
пра̄н̣ам — жизненный воздух; (м, 2.1)
а̄стхитах̣ — вошедший; (м, 1.1)
йога-дха̄ран̣а̄м — в йогический транс (дхАранА, ж, 2.1)
अन्वय: anvayaḥ
सर्वद्वाराणि संयम्य, मनः हृदि निरुध्य च आत्मनः प्राणं मूर्ध्नि आधाय योगधारणाम् आस्थितः ….
sarvadvārāṇi saṃyamya, manaḥ hṛdi nirudhya ca ātmanaḥ prāṇaṃ mūrdhni ādhāya yogadhāraṇām āsthitaḥ ….
Дословный перевод:
Все врата подчинив, ум в сердце держа также, свой (атмы) жизненный воздух на голове сосредоточив в йогический транс вошедший…
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
pratijñātamupāyaṃ sāṅgamāha dvābhyāṃ sarveti | sarvāṇi indriyadvārāṇi saṃyamya pratyāhṛtya | cakṣurādibhiḥ bāhyaviṣayagrahaṇaṃ akurvanityarthaḥ | manaśca hṛdi nirudhya | bāhyaviṣayasmaraṇamakurvanityarthaḥ | mūrdhni bhruvormadhye prāṇamādhāya yogasya dhāraṇāṃ sthairyamāsthitaḥ āśritavān san ||12||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||8.12|| --,sarvadvārāṇi sarvāṇi ca tāni dvārāṇi ca sarvadvārāṇi upalabdhau tāni sarvāṇi saṃyamya saṃyamanaṃ kṛtvā manaḥ hṛdi hṛdayapuṇḍarīke nirudhya nirodhaṃ kṛtvā niṣpracāramāpādya tatra vaśīkṛtena manasā hṛdayāt ūrdhvagāminyā nāḍyā ūrdhvamāruhya mūrdhni ādhāya ātmanaḥ prāṇam āsthitaḥ pravṛttaḥ yogadhāraṇāṃ dhārayitum||tatraiva ca dhārayan --,
Перевод
Йог должен полностью прекратить деятельность чувств. Закрыв все врата тела, сосредоточив ум на сердце и подняв жизненный воздух в верхнюю часть головы, он должен войти в состояние транса.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика