7.27
इच्छाद्वेषसमुत्थेन द्वन्द्वमोहेन भारत ।
सर्वभूतानि सम्मोहं सर्गे यान्ति परन्तप ॥ २७ ॥
icchā-dveṣa-samutthena
dvandva-mohena bhārata
sarva-bhūtāni sammohaṁ
sarge yānti paran-tapa
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
иччха̄-двеша-самуттхена — из желания и ненависти возникающей; (м, 3.1)
двандва-мохена — двойственности иллюзией; (м, 3.1)
бха̄рата — о потомок Бхараты; (м, 8.1)
сарва-бхӯта̄ни — все живые существа; (с, 1.3)
саммохам — в иллюзию; (м, 2.1)
сарге — во время рождения; (м, 7.1)
йа̄нти — идут; (лаТ, 1.3) या{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;परस्मैपदी;या;अदादिः}
парантапа — о покоритель врагов (м, 8.1)
अन्वय: anvayaḥ
परन्तप, भारत! सर्गे सर्व-भूतानि इच्छा-द्वेष-समुत्थेन द्वन्द्व-मोहेन सम्मोहम् यान्ति ।
parantapa, bhārata! sarge sarva-bhūtāni icchā-dveṣa-samutthena dvandva-mohena sammoham yānti |
Дословный перевод:
Покоритель врагов, потомок Бхараты! В рождении все живые существа возникающей из желания и неприязни двойственной иллюзией в иллюзию идут.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tadevaṃ māyāviṣayatvena jīvānāṃ parameśvarājñānamuktam | tasyaivājñānasya dṛḍhatve kāraṇamāha iccheti | sṛjyata iti sargaḥ | sarge sthūladehotpattau satyāṃ tadanukūla icchā | tatpratikūle ca dveṣaḥ | tābhyāṃ samutthaḥ samudbhūto yaḥ śītoṣṇasukhaduḥkhādidvandvanimitto moho vivekabhraṃśaḥ | tena sarvāṇi bhūtāni saṃmohaṃ yānti | ahameva sukhī duḥkhī ceti gāḍhataramabhiniveśaṃ prāpnuvanti | atastāni majjñānābhāvānmāṃ na bhajantīti bhāvaḥ ||27||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||7.27|| icchādveṣasamutthena icchā ca dveṣaśca icchādveṣau tābhyāṃ samuttiṣṭhatīti icchādveṣasamutthaḥ tena icchādveṣasamutthena| keneti viśeṣāpekṣāyāmidamāha dvandvamohena dvandvanimittaḥ mohaḥ dvandvamohaḥ tena| tāveva icchādveṣau śītoṣṇavat parasparaviruddhau sukhaduḥkhataddhetuviṣayau yathākālaṃ sarvabhūtaiḥ saṃbadhyamānau dvandvaśabdena abhidhīyete| tatra yadā icchādveṣau sukhaduḥkhataddhetusaṃprāptyā labdhātmakau bhavataḥ tadā tau sarvabhūtānāṃ prajñāyāḥ svavaśāpādanadvāreṇa paramārthātmatattvaviṣayajñānotpattipratibandhakāraṇaṃ mohaṃ janayataḥ| na hi icchādveṣadoṣavaśīkṛtacittasya yathābhūtārthaviṣayajñānamutpadyate bahirapi kimu vaktavyaṃ tābhyāmāviṣṭabuddheḥ saṃmūḍhasya pratyagātmani bahupratibandhe jñānaṃ notpadyata iti| ataḥ tena icchādveṣasamutthena dvandvamohena bhārata bharatānvayaja sarvabhūtāni saṃmohitāni santi saṃmohaṃ saṃmūḍhatāṃ sarge janmani utpattikāle ityetat yānti gacchanti he paraṃtapa| mohavaśānyeva sarvabhūtāni jāyamānāni jāyante ityabhiprāyaḥ| yataḥ evam ataḥ tena dvandvamohena pratibaddhaprajñānāni sarvabhūtāni saṃmohitāni māmātmabhūtaṃ na jānanti ata eva ātmabhāvena māṃ na bhajante||ke punaḥ anena dvandvamohena nirmuktāḥ santaḥ tvāṃ viditvā yathāśāstramātmabhāvena bhajante ityapekṣitamarthaṃ darśayitum ucyate
Перевод
О потомок Бхараты, о покоритель врагов, все живые существа, появляясь на свет, оказываются во власти иллюзорной двойственности, возникающей из желания и ненависти.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика