6.35


श्रीभगवानुवाच

असंशयं महाबाहो मनो दुर्निग्रहं चलम् ।

अभ्यासेन तु कौन्तेय वैराग्येण च गृह्यते ॥ ३५ ॥


śrī-bhagavān uvāca

asaṁśayaṁ mahā-bāho

mano durnigrahaṁ calam

abhyāsena tu kaunteya

vairāgyeṇa ca gṛhyate


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


ш́рӣ-бхагава̄н ува̄ча — Верховный Господь сказал; (м, 1.1) (лиТ, 1.1)

асам̇ш́айам — несомненно; (ав)

маха̄-ба̄хо — о могучерукий; (м, 8.1)

манах̣ — ум; (с, 1.1)

дурниграхамсложно-контролируемый; (с, 1.1)

чаламподвижный; (с, 1.1)

абхйа̄сенапостоянным повторением; (м, 3.1)

ту — однако; (ав)

каунтейа — о сын Кунти; (м, 8.1)

ваира̄гйен̣а — отречением; (с, 3.1)

ча — также; (ав)

гр̣хйате — подчиняется (лаТ, кармаНи, 1.1) ग्रह्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;ग्रहँ;क्र्यादिः} 


अन्वय:  anvayaḥ


महाबाहो ! असंशयं चलं मनः दुर्निग्रहम्। कौन्तेय अभ्यासेन तु वैराग्येण च गृह्यते । 

mahābāho ! asaṃśayaṃ calaṃ manaḥ durnigraham| kaunteya, abhyāsena tu vairāgyeṇa ca gṛhyate | 


Дословный перевод:

О, Могучерукий! Несомненно подвижный ум сложно-контролируем. О, сын Кунти, постоянным повторением однако и отречением (он) подчиняем. 


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


taduktaṃ cañcalatvādikamaṅgīkṛtyaiva manonigrahopāyaṃ śrībhagavānuvāca asaṃśayamiti | cañcalatvādinā mano niroddhumaśakyamiti yadvadasi etanniḥsaṃśayameva | tathāpi tvabhyāsena paramātmākārapratyayā vṛttyā viṣayavaitṛṣṇyena ca gṛhyate | abhyāsena layapratibandhādvairāgyeṇa ca vikṣepapratibandhāduparatavṛttikaṃ satparamātmākāreṇa tiṣṭhatītyarthaḥ | taduktaṃ yogaśāstre

manaso vṛttiśūnyasya brahmākāratayā sthitiḥ |
yāsamprajñātanāmāsau samādhirabhidhīyate || iti ||35||


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||6.35|| asaṃśayaṃ nāsti saṃśayaḥ mano durnigrahaṃ calam ityatra he mahābāho| kiṃtu abhyāsena tu abhyāso nāma cittabhūmau kasyāṃcit samānapratyayāvṛttiḥ cittasya| vairāgyeṇa vairāgyaṃ nāma dṛṣṭādṛṣṭeṣṭabhogeṣu doṣadarśanābhyāsāt vaitṛṣṇyam| tena ca vairāgyeṇa gṛhyate vikṣeparūpaḥ pracāraḥ cittasya| evaṃ tat manaḥ gṛhyate nigṛhyate nirudhyate ityarthaḥ||yaḥ punaḥ asaṃyatātmā tena


Перевод


Господь Шри Кришна сказал: О могучерукий сын Кунти, обуздать беспокойный ум, конечно же, чрезвычайно трудно. Однако это можно сделать с помощью определенной практики и отказа от мирских удовольствий.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика