6.35
श्रीभगवानुवाच
असंशयं महाबाहो मनो दुर्निग्रहं चलम् ।
अभ्यासेन तु कौन्तेय वैराग्येण च गृह्यते ॥ ३५ ॥
śrī-bhagavān uvāca
asaṁśayaṁ mahā-bāho
mano durnigrahaṁ calam
abhyāsena tu kaunteya
vairāgyeṇa ca gṛhyate
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
ш́рӣ-бхагава̄н ува̄ча — Верховный Господь сказал; (м, 1.1) (лиТ, 1.1)
асам̇ш́айам — несомненно; (ав)
маха̄-ба̄хо — о могучерукий; (м, 8.1)
манах̣ — ум; (с, 1.1)
дурниграхам — сложно-контролируемый; (с, 1.1)
чалам — подвижный; (с, 1.1)
абхйа̄сена — постоянным повторением; (м, 3.1)
ту — однако; (ав)
каунтейа — о сын Кунти; (м, 8.1)
ваира̄гйен̣а — отречением; (с, 3.1)
ча — также; (ав)
гр̣хйате — подчиняется (лаТ, кармаНи, 1.1) ग्रह्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;ग्रहँ;क्र्यादिः}
अन्वय: anvayaḥ
महाबाहो ! असंशयं चलं मनः दुर्निग्रहम्। कौन्तेय अभ्यासेन तु वैराग्येण च गृह्यते ।
mahābāho ! asaṃśayaṃ calaṃ manaḥ durnigraham| kaunteya, abhyāsena tu vairāgyeṇa ca gṛhyate |
Дословный перевод:
О, Могучерукий! Несомненно подвижный ум сложно-контролируем. О, сын Кунти, постоянным повторением однако и отречением (он) подчиняем.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
taduktaṃ cañcalatvādikamaṅgīkṛtyaiva manonigrahopāyaṃ śrībhagavānuvāca asaṃśayamiti | cañcalatvādinā mano niroddhumaśakyamiti yadvadasi etanniḥsaṃśayameva | tathāpi tvabhyāsena paramātmākārapratyayā vṛttyā viṣayavaitṛṣṇyena ca gṛhyate | abhyāsena layapratibandhādvairāgyeṇa ca vikṣepapratibandhāduparatavṛttikaṃ satparamātmākāreṇa tiṣṭhatītyarthaḥ | taduktaṃ yogaśāstre
manaso vṛttiśūnyasya brahmākāratayā sthitiḥ |
yāsamprajñātanāmāsau samādhirabhidhīyate || iti ||35||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||6.35|| asaṃśayaṃ nāsti saṃśayaḥ mano durnigrahaṃ calam ityatra he mahābāho| kiṃtu abhyāsena tu abhyāso nāma cittabhūmau kasyāṃcit samānapratyayāvṛttiḥ cittasya| vairāgyeṇa vairāgyaṃ nāma dṛṣṭādṛṣṭeṣṭabhogeṣu doṣadarśanābhyāsāt vaitṛṣṇyam| tena ca vairāgyeṇa gṛhyate vikṣeparūpaḥ pracāraḥ cittasya| evaṃ tat manaḥ gṛhyate nigṛhyate nirudhyate ityarthaḥ||yaḥ punaḥ asaṃyatātmā tena
Перевод
Господь Шри Кришна сказал: О могучерукий сын Кунти, обуздать беспокойный ум, конечно же, чрезвычайно трудно. Однако это можно сделать с помощью определенной практики и отказа от мирских удовольствий.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика