6.19


यथा दीपो निवातस्थो नेङ्गते सोपमा स्मृता ।

योगिनो यतचित्तस्य युञ्जतो योगमात्मन: ॥ १९ ॥


yathā dīpo nivāta-stho

neṅgate sopamā smṛtā

yogino yata-cittasya

yuñjato yogam ātmanaḥ


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


йатха̄ — как; (ав)

дӣпах̣ — светильник; (м, 1.1)

нива̄та-стхах̣ — находящийся в безветренном месте; (м, 1.1)

на — не; (ав)

ин̇гате — колеблется; (лаТ, 1.1) इङ्ग्{कर्तरि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;इगिँ;भ्वादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.0163?type=ting 

са̄ — это; (ав)

упама̄ — сравнение; (ж, 1.1)

смр̣та̄ — считается; (ж, 1.1)

йогинах̣йога; (м, 6.1)

йата-читтасйа — тот, чей ум обуздан; (м, 6.1)

йун̃джатах̣ — постоянно исполняющего; (м, 6.1)

йогам — медитацию; (м, 2.1)

а̄тманах̣ — духовного «Я» (м, 6.1)


अन्वय:  anvayaḥ


यथा निवातस्थः दीपः न इङ्गते , सा उपमा, आत्मनः योगं युञ्जतः यतचित्तस्य योगिनः , स्मृता ।

yathā nivātasthaḥ dīpaḥ na iṅgate , sā upamā , ātmanaḥ yogaṃ yuñjataḥ yatacittasya yoginaḥ , smṛtā |


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


ātmaikyākāratayāvasthitasya cittasyopamānamāha yatheti | vātaśūnye deśe sthito dīpo yathā neṅgate na vicalati | sopamā dṛṣṭāntaḥ | kasya ? ātmaviṣayaṃ yogaṃ yuñjato'bhyasyato yoginaḥ | yataṃ niyataṃ cittaṃ yasya tasya niṣkampatayā prakāśakatayā cācañcalaṃ taccittaṃ tadvattiṣṭhatītyarthaḥ ||19|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||6.19|| yathā dīpaḥ pradīpaḥ nivātasthaḥ nivāte vātavarjite deśe sthitaḥ na iṅgate na calati sā upamā upamīyate anayā ityupamā yogajñaiḥ cittapracāradarśibhiḥ smṛtā cintitā yogino yatacittasya saṃyatāntaḥkaraṇasya yuñjato yogam anutiṣṭhataḥ ātmanaḥ samādhimanutiṣṭhata ityarthaḥ||evaṃ yogābhyāsabalādekāgrībhūtaṃ nivātapradīpakalpaṃ sat


Перевод


Подобно тому как пламя светильника горит ровно в тихом месте, йог, обуздавший ум, всегда остается погруженным в медитацию, устремив внутренний взор на духовное «Я».


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика