6.18


यदा विनियतं चित्तमात्मन्येवावतिष्ठते ।

निस्पृह: सर्वकामेभ्यो युक्त इत्युच्यते तदा ॥ १८ ॥


yadā viniyataṁ cittam

ātmany evāvatiṣṭhate

nispṛhaḥ sarva-kāmebhyo

yukta ity ucyate tadā


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


йада̄ — когда; (ав)

винийатам — подчинен; (с, 1.1)

читтам — ум; (с, 1.1)

а̄тмани — на духовный уровень; (м, 7.1)

эва — безусловно; (ав)

аватишт̣хате — поднимается; (лаТ, 1.1) अव_स्था{कर्तरि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;अव_ष्ठा;भ्वादिः}

ниспр̣хах̣от желающий; (м, 1.1)

сарва-ка̄мебхйах̣ — от всех материальных удовольствий; (м, 5.3)

йуктах̣ — утвердившийся в йоге; (м, 1.1)

ити — так; (ав)

учйате — говорится; (лаТ, кармаНи, 1.1) वच्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}

тада̄ — тогда (ав)


अन्वय:  anvayaḥ


यदा विनियतं चित्तम् आत्मनि एव अवतिष्ठते, सर्वकामेभ्यः निस्पृहः तदा युक्तः इति उच्यते। 

yadā viniyataṃ cittam ātmani eva avatiṣṭhate, sarvakāmebhyaḥ nispṛhaḥ tadā yuktaḥ iti ucyate| 

Дословный перевод:

Когда контролируемый ум в своем «Я» находится, от всех наслаждений отстраненный, тогда утвердившимся в йоге называется.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


kadā niṣpannayogaḥ puruṣo bhavatītyapekṣāyāmāha yadeti | viniyataṃ viśeṣeṇa niruddhaṃ saccittamātmanyeva yadā niścalaṃ tiṣṭhati | kiṃ ca sarvakāmebhya aihikāmuṣmikabhogebhyo niḥspṛho vigatatṛṣṇo bhavati | tadā muktaḥ prāptayoga ityucyate ||18|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||6.18|| yadā viniyataṃ cittaṃ viśeṣeṇa niyataṃ saṃyatam ekāgratāmāpannaṃ cittaṃ hitvā bāhyārthacintām ātmanyeva kevale avatiṣṭhate svātmani sthitiṃ labhate ityarthaḥ| niḥspṛhaḥ sarvakāmebhyaḥ nirgatā dṛṣṭādṛṣṭaviṣayebhyaḥ spṛhā tṛṣṇā yasya yoginaḥ saḥ yuktaḥ samāhitaḥ ityucyate tadā tasminkāle||tasya yoginaḥ samāhitaṃ yat cittaṃ tasyopamā ucyate


Комментарий Баладевы Видьябхушаны:


yogī niṣpanna-yogaḥ kadā syād ity apekṣāyām āha yadeti | yogam abhyasyato yoginaś cittam yadā viniyataṁ niruddhaṁ sadātmany eva svasminn evāvasthitaṁ sthiraṁ bhavati, tad-ātmetara-sarva-spṛhā-śūnyo yukto niṣpanna-yogaḥ kathyate ||


Перевод


Когда йог упорядочивает деятельность ума и, освободившись от материальных желаний, достигает духовного бытия, его называют утвердившимся в практике йоги.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика