4.1
श्रीभगवानुवाच
इमं विवस्वते योगं प्रोक्तवानहमव्ययम् ।
विवस्वान्मनवे प्राह मनुरिक्ष्वाकवेऽब्रवीत् ॥ १ ॥
śrī-bhagavān uvāca
imaṁ vivasvate yogaṁ
proktavān aham avyayam
vivasvān manave prāha
manur ikṣvākave ’bravīt
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
ш́рӣ-бхагава̄н ува̄ча — Верховный Господь сказал; (м, 1.1) (лиТ, 1.1 от brū) https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0039?type=ting
имам — эту; (идам, м, 2.1)
вивасвате — богу Солнца; (м, 4.1)
йогам — науку о взаимоотношениях индивидуального существа и Верховного Господа; (м, 2.1)
проктава̄н — объяснивший; (м, 1.1 от brū)
ахам — Я; (асмад, 1.1)
авйайам — вечную; (м, 2.1)
вивасва̄н — Вивасван (бог Солнца); (м, 1.1)
манаве — отцу человечества (по имени Вайвасвата); (м, 4.1) [svaputrāya manave śrāddhadevāya]
пра̄ха — поведал; (опциональная форма laṭ 1.1 от brū) https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0039?type=ting
манух̣ — отец человечества; (м, 1.1)
икшва̄каве — царю Икшваку; (м, 4.1) [manuḥ svaputrāyekṣvākave'bravīt]
абравӣт — поведал (лаГ, 1.1 от brū) https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0039?type=ting
अन्वय: anvayaḥ
अहम् इमम् अव्ययं योगं विवस्वते प्रोक्तवान् । विवस्वान् मनवे प्राह , मनुः इक्ष्वाकवे अब्रवीत् ।
aham imam avyayaṃ yogaṃ vivasvate proktavān | vivasvān manave prāha , manuḥ ikṣvākave abravīt |
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
āvirbhāvatirobhāvāvāviṣkartuṃ svayaṃ hariḥ |
tattvaṃ padavivekārthaṃ karmayogaṃ praśaṃsati ||
evaṃ tāvadadhyāyadvayena karmayogopāyakajñānayogo mokṣasādhanatvenoktaḥ | tadevaṃ brahmārpaṇādiguṇavidhānena tattvaṃ padārthavivekādinā ca prapañciṣyan prathamaṃ tāvatparasparāprāptatvena stuvan bhagavānuvāca imamiti tribhiḥ | avyayaphalatvādavyayam | imaṃ yogaṃ purāhaṃ vivasvata ādityāya kathitavān | sa ca svaputrāya manave śrāddhadevāya | sa ca manuḥ svaputrāyekṣvākave'bravīt ||1||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||4.1|| imam adhyāyadvayenoktaṃ yogaṃ vivasvate ādityāya sargādau proktavān ahaṃ jagatparipālayitṛ़ṇāṃ kṣatriyāṇāṃ balādhānāya tena yogabalena yuktāḥ samarthā bhavanti brahma parirakṣitum| brahmakṣatre paripālite jagat paripālayitumalam| avyayam avyayaphalatvāt| na hyasya yogasya samyagdarśananiṣṭhālakṣaṇasya mokṣākhyaṃ phalaṃ vyeti| sa ca vivasvān manave prāha| manuḥ ikṣvākave svaputrāya ādirājāya abravīt||
Перевод Прабхупады
Верховный Господь Шри Кришна сказал: Я открыл эту вечную науку йоги богу Солнца Вивасвану, Вивасван поведал ее Ману, отцу человечества, а Ману в свой черед поведал ее Икшваку.