3.41
तस्मात्त्वमिन्द्रियाण्यादौ नियम्य भरतर्षभ ।
पाप्मानं प्रजहि ह्येनं ज्ञानविज्ञाननाशनम् ॥ ४१ ॥
tasmāt tvam indriyāṇy ādau
niyamya bharatarṣabha
pāpmānaṁ prajahi hy enaṁ
jñāna-vijñāna-nāśanam
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
тасма̄т — поэтому; (ав)
твам — ты; (йуШмад, 1.1)
индрийа̄н̣и — чувства; (с, 2.3)
а̄дау — вначале; (м, 7.1)
нийамйа — подчинив; (ав)
бхарата-р̣шабха — о лучший из Бхарат; (м, 8.1)
па̄пма̄нам — корень греха; (м, 2.1)
праджахи — обуздай; (лоТ, 2.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0002
хи — безусловно; (ав)
энам — этого; (идам, м, 2.1)
джн̃а̄на-виджн̃а̄на-на̄ш́анам — знания и мудрости губителя (м, 2.1)*
* Śrīdhara - jñānam ātmaviṣayam | vijñānaṃ nididhyāsanajam |
* Shankaracharya - jñānaṃ śāstrataḥ ācāryataśca ātmādīnām avabodhaḥ, vijñānaṃ viśeṣataḥ tadanubhavaḥ |
पदार्थः padārthaḥ
भरतर्षभ = भरतश्रेष्ठ! तस्मात् = तेन हेतुना। आदौ = प्रथमम्। इन्द्रियाणि = नेत्रादीनि। नियम्य = निगृह्य। ज्ञान-विज्ञान-नाशनम् = मस्तविज्ञाननाशनम्। पाप्मानं = पापम्। एनं = इमम्। प्रजहि = त्यज।
bharatarṣabha = bharataśreṣṭha! Tasmāt = tena hetunā; ādau = prathamam; indriyāṇi = netrādīni; niyamya = nigṛhya; jñāna-vijñāna-nāśanam = samastavijñānanāśanam; pāpmānaṁ = pāpam; enaṁ = imam; prajahi = tyaja
अन्वय: anvayaḥ
भरतर्षभ! तस्मात् त्वम् आदौ इन्द्रियाणि नियम्य ज्ञान-विज्ञान-नाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि।
bharatarṣabha! tasmāt tvam ādau indriyāṇi niyamya jñāna-vijñāna-nāśanam pāpmānaṁ enaṁ prajahi
Дословный перевод:
О лучший из Бхарат! Поэтому ты вначале чувства обуздав, разрушителя знания и опыта греховного врага уничтожь.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
yasmādevaṃ tasmāditi | tasmādādau vimohātpūrvamevendriyāṇi mano buddhiṃ ca niyamya pāpmānaṃ pāparūpamenaṃ kāmaṃ hi sphuṭaṃ prajahi ghātaya | yadvā prajahihi parityaja | jñānamātmaviṣayam | vijñānaṃ nididhyāsanajam | tameva dhīro vijñāya prajñāṃ kurvīta iti śruteḥ ||41||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||3.41|| tasmāt tvam indriyāṇi ādau pūrvameva niyamya vaśīkṛtya bharatarṣabha pāpmānaṃ pāpācāraṃ kāmaṃ prajahihi parityaja enaṃ prakṛtaṃ vairiṇaṃ jñānavijñānanāśanaṃ jñānaṃ śāstrataḥ ācāryataśca ātmādīnām avabodhaḥ vijñānaṃ viśeṣataḥ tadanubhavaḥ tayoḥ jñānavijñānayoḥ śreyaḥprāptihetvoḥ nāśanaṃ nāśakaraṃ prajahihi ātmanaḥ parityajetyarthaḥ||indriyāṇyādau niyamya kāmaṃ śatruṃ jahihi ityuktam tatra kimāśrayaḥ kāmaṃ jahyāt ityucyate
Prabhupada
Поэтому, о лучший из Бхарат, прежде всего, подчинив себе чувства, вырви главный корень греха и порока [вожделение]. Срази этого врага знания и духовного совершенствования.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика