3.40


इन्द्रियाणि मनो बुद्धिरस्याधिष्ठानमुच्यते ।

एतैर्विमोहयत्येष ज्ञानमावृत्य देहिनम् ॥ ४० ॥


indriyāṇi mano buddhir

asyādhiṣṭhānam ucyate

etair vimohayaty eṣa

jñānam āvṛtya dehinam


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


индрийа̄н̣и — чувства; (с, 1.3)

манах̣ — ум; (с, 1.1)

буддхих̣ — разум; (ж, 1.1)

асйа — этого (вожделения); (идам, м, 6.1)

адхишт̣ха̄нам — место пребывания; (с, 1.1)

учйате — называется; (лаТ, кармаНи, 1.1)

этаих̣ — всеми этими; (м, 3.3)

вимохайати — повергает в иллюзию; (лаТ, Нич, 1.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/04.0095 

эшах̣ — это (вожделение); (этад, м, 1.1)

джн̃а̄нам — знание; (с, 2.1)

а̄вр̣тйа — покрыв; (ав)

дехинам — воплощенное в теле существо (м, 2.1)


पदार्थः padārthaḥ


इन्द्रियाणि = नेत्रादीनि। मनः = चित्तम्। बुद्धिः च = धीः च। अस्य = एतस्य कामस्य। अधिष्ठानम् = आश्रयः। उच्यते = कथ्यते। एषः = एषः कामः। एतैः = एभिः। आवृत्य = आच्छाद्य। देहिनम् = शरीरिणम्। विमोहयति = विविधं मोहयति 


indriyāṇi = netrādīni; manаḥ = cittam; buddhiḥ са = dhīḥ ca; asyа = etasya kāmasya; аdhiṣṭhānam = āśrayaḥ; ucyate = kathyate; eṣaḥ = eṣaḥ kāmaḥ; etaiḥ = ebhiḥ; āvṛtya = ācchādya; dehinam = śarīriṇam; vimohayati = vividhaṁ mohayati 


अन्वय:  anvayaḥ


इन्द्रियाणि , मनः , बुद्धिः च अस्य अधिष्ठानम् उच्यते। एषः (कामः) एतैः ज्ञानम् आवृत्य , देहिनं विमोहयति। 

indriyāṇi , manaḥ , buddhiḥ ca asya adhiṣṭhānam ucyate| eṣaḥ (kāmaḥ) etaiḥ jñānam āvṛtya , dehinaṃ vimohayati| 


Дословный перевод:

Чувства, ум и разум его местом пребывания называются. Он ими знание покрыв, душу вводит в заблуждение.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


idānīṃ tasyādhiṣṭhānaṃ kathayan jayopāyamāha indriyāṇīti dvābhyām | viṣayadarśanaśravaṇādibhiḥ saṃkalpenādhyavasāyena ca kāmasya āvirbhāvādindriyāṇi ca manaśca buddhiścāsyādhiṣṭhānamucyate | etairindriyādibhirdarśanādivyāpāravadbhirāśrayabhūtairvivekajñānamāvṛtya dehinaṃ vimohayati ||40|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||3.40|| indriyāṇi manaḥ buddhiśca asya kāmasya adhiṣṭhānam āśrayaḥ ucyate| etaiḥ indriyādibhiḥ āśrayaiḥ vimohayati vividhaṃ mohayatieṣa kāmaḥ jñānam āvṛtya ācchādya dehinaṃ śarīriṇam||yataḥ evam


Prabhupada


Оплотом вожделения являются чувства, ум и разум. С их помощью вожделение покрывает истинное знание живого существа и повергает его в иллюзию.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика