3.22
न मे पार्थास्ति कर्तव्यं त्रिषु लोकेषु किञ्चन ।
नानवाप्तमवाप्तव्यं वर्त एव च कर्मणि ॥ २२ ॥
na me pārthāsti kartavyaṁ
triṣu lokeṣu kiñcana
nānavāptam avāptavyaṁ
varta eva ca karmaṇi
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
на — не; (ав)
ме — Мой; (мама, асмад, 6.1)
па̄ртха — о сын Притхи; (м, 8.1)
асти — существует; (лаТ, 1.1)
картавйам — долг; (с, 1.1)
тришу — в трех; (м, 7.3)
локешу — в планетных системах; (м,7.3)
кин̃чана — что-либо; (с, 1.1)
на — не; (ав)
анава̄птам — желаемое; (с, 1.1)
ава̄птавйам — то, чего следует достичь; (с, 1.1)
варте — пребываю; (лаТ, 3.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.0862
эва — безусловно; (ав)
ча — также; (ав)
карман̣и — в предписанных обязанностях (с, 7.1)
पदार्थः padārthaḥ
पार्था = पृथानन्दन। त्रिषु लोकेषु = त्रिषु भुवनेषु। मे = मम। किञ्चन = किमपि। कर्तव्यं = कर्म। नास्ति = न विद्यते। अनवाप्तम् = अलब्धम्। अवाप्तव्यं = लब्धव्यम्। नास्ति = न वर्तते। कर्मणि एव = केवल कर्मणि। वर्ते = तिष्ठामि
Pārthā = pṛthānandana; triṣu lokeṣu = triṣu bhuvaneṣu; me = mama; kiñcana = kimapi; kartavyaṁ = karma; nāsti = na vidyate; аnavāptam = alabdham; avāptavyaṁ = labdhavyam; nāsti = na vartate; karmaṇi eva = kevala karmaṇi; vartе = tiṣṭhāmi
अन्वय: anvayaḥ
पार्थ ! त्रिषु लोकेषु मे किञ्चन कर्तव्यम् नास्ति। अनवाप्तम् अवाप्तव्यं च नास्ति। [तथापि] कर्मणि एव वर्ते।
pārtha ! triṣu lokeṣu me kiñcana kartavyam nāsti| anavāptam avāptavyaṃ ca nāsti| [tathāpi] karmaṇi eva varte|
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
atra cāhameva dṛṣṭānta ityāha na ma iti tribhiḥ | he pārtha ! me kartavyaṃ nāsti | yatastriṣvapi lokeṣu anavāptamaprāptaṃ sadāvaptavyaṃ prāpyaṃ nāsti | tathāpi karmaṇyahaṃ varta eva karma karomyevetyarthaḥ ||22||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||3.22|| na me mama pārtha na asti na vidyate kartavyaṃ triṣu api lokeṣu kiñcana kiñcidapi| kasmāt na anavāptam aprāptam avāptavyaṃ prāpaṇīyam tathāpi varte eva ca karmaṇi aham||
English Translation Of Sri Shankaracharya's Sanskrit Commentary By Swami Gambirananda
3.22 O Partha, na asti, there is no; kartavyam, duty; kincana, whatsoever; me, for Me (to fulfill); even trisu lokesu, in all the three worlds. Why? There is na anavaptam, nothing (that remains) unachieved; or avaptavyam, to be achieved. Still varte eva, do I continue; karmani, in action.
Prabhupada
О сын Притхи, во всех трех мирах нет такого дела, которым Я обязан был бы заниматься. Я ни в чем не нуждаюсь и ни к чему не стремлюсь — и все же Я всегда выполняю Свой долг.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика
सन्धिः
पार्थास्ति - पार्थ + अस्ति - सवर्णदीर्घसन्धिः
नानवाप्तम् - न + अनवाप्तम् - सवर्णदीर्घसन्धिः
वर्त एव - वर्ते + एव - अयादेशः, यकारलोपः, प्रकृतिभावश्च
समासः
अनवाप्तम् - न अवाप्तम् - नञ् तत्पुरुषः
कृदन्तः
कर्तव्यम् - कृ + तव्यत् (कर्मणि)
अवाप्तम् - अव + आप् + क्त (कर्मणि)
अवाप्तव्यम् - आप् + तव्यत् (कर्मणि)
sandhiḥ
pārthāsti - pārtha + asti - savarṇadīrghasandhiḥ
nānavāptam - na + anavāptam - savarṇadīrghasandhiḥ
varta eva - varte + eva - ayādeśaḥ, yakāralopaḥ, prakṛtibhāvaśca
samāsaḥ
anavāptam - na avāptam - nañ tatpuruṣaḥ
kṛdantaḥ
kartavyam - kṛ + tavyat (karmaṇi)
avāptam - ava + āp + kta (karmaṇi)
avāptavyam - āp + tavyat (karmaṇi)