3.21


यद्यदाचरति श्रेष्ठस्तत्तदेवेतरो जनः ।

स यत्प्रमाणं कुरुते लोकस्तदनुवर्तते ॥ २१ ॥


yad yad ācarati śreṣṭhas

tat tad evetaro janaḥ

sa yat pramāṇaṁ kurute

lokas tad anuvartate


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


йат йат — все то, что; (c, 2.1)

а̄чарати — делает; (лаТ, 1.1)

ш́решт̣хах̣ — почитаемый всеми человек; (м, 1.1)

тат тат — тому и только тому; (с, 2.1)

эва — безусловно; (ав)

итарах̣ — обыкновенный; (м, 1.1)

джанах̣ — человек; (м, 1.1)

сах̣ — он; (тад, м, 1.1)

йат — который; (йад, с, 2.1)

прама̄н̣ам — пример; (с, 2.1) प्रमितिसाधनम् (средство измерения)

куруте — подает; (лаТ, 1.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/08.0010 

локах̣ — мир; (м, 1.1)

тат — тому; (тад, с, 2.1)

анувартате — следует (лаТ, 1.1) 


पदार्थः padārthaḥ


श्रेष्ठः = प्रशस्तः। यत् यत् = यत् कर्म। आचरति = करोति। इतरः जनः = अन्यः पुरुषः। तत् तत् एव = तत् कर्म एव। सः = श्रेष्ठः। यत् = यत्। प्रमाणं = प्रमितिसाधनम् । कुरुते = अङ्गीकरोति। लोकः = जनः। तत् = तदेव प्रमितिसाधनम्। अनुवर्तते = अनुसरति 


śreṣṭhaḥ = praśastaḥ; yat yat = yat karma; ācarati = karoti; itaraḥ janaḥ = anyaḥ puruṣaḥ; tat tat eva = tat karma eva; saḥ = śreṣṭhaḥ; yat = yat; pramāṇaṁ = pramitisādhanam; kurute = aṅgīkaroti; lokaḥ = janaḥ; tat = tadeva pramitisādhanam; anuvartate = anusarati 


आकाङ्क्षा ākāṅkṣā


ācarati

kaḥ ācarati? - śreṣṭhaḥ ācarati

śreṣṭhaḥ yat yat ācarati (tena) kim? - śreṣṭhaḥ yat yat ācarati (tena) ācarati

śreṣṭhaḥ yat yat ācarati (tena) kaḥ ācarati?

śreṣṭhaḥ yat yat ācarati (tena) kaḥ janaḥ ācarati?

śreṣṭhaḥ yat yat ācarati (tena) itaraḥ janaḥ kim ācarati? - śreṣṭhaḥ yat yat ācarati (tena) itaraḥ janaḥ tat tat eva ācarati


kurute

kaḥ kurute?

saḥ kiṁ kurute?

saḥ yat pramāṇaṁ kurute (tena) kiṁ bhavati?

saḥ yat pramāṇaṁ kurute (tena) kaḥ anuvartate?

saḥ yat pramāṇaṁ kurute (tena) lokaḥ kim anuvartate?


अन्वय:  anvayaḥ


श्रेष्ठः यत् यत् आचरति (तेन) इतरः जनः तत् तत् एव आचरति । सः यत् प्रमाणं कुरुते लोकः तत् अनुवर्तते। 

śreṣṭhaḥ yat yat ācarati (tena) itaraḥ janaḥ tat tat eva ācarati , saḥ yat pramāṇaṁ kurute lokaḥ tat anuvartate


Дословный перевод:

Лидер как действует, другой человек так же действует. Он какой пример создает, мир тому следует.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


karmakaraṇe lokasaṅgraho yathā syāttadāha yaditi | itaraḥ prākṛto'pi janastattadevācarati | sa śreṣṭho janaḥ karmaśāstraṃ tannivṛttiśāstraṃ yatpramāṇaṃ manyate, tadeva loko'pyanusarati ||21|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||3.21|| yadyat karma ācarati karoti śreṣṭhaḥ pradhānaḥ tattadeva karma ācarati itaraḥ anyaḥ janaḥ tadanugataḥ| kiñca saḥ śreṣṭhaḥ yat pramāṇaṃ kurute laukikaṃ vaidikaṃ vā lokaḥ tat anuvartate tadeva pramāṇīkaroti ityarthaḥ||yadi atra te lokasaṃgrahakartavyatāyāṃ vipratipattiḥ tarhi māṃ kiṃ na paśyasi


English Translation Of Sri Shankaracharya's Sanskrit Commentary By Swami Gambirananda

3.21 Yat yat, [This is according to the Ast. The G1. Pr. reads, yat yat yesu yesu.-Tr.] whatever action; a sresthah, superior person, a leader; acarati, does; itarah, another; janah, person, who follows him; does tat tat eva, that very action. Further, yat, whatever; sah, he, the superior person; kurute, upholds; as pramanam, authority, be it Vedic or secular; lokah, an ordinary person; anuvartate, follows; tat, that, i.e. he accepts that very thing as authoritative. 'If you have a doubt here with regard to the duty of preventing people from straying, then why do you not observe Me?'


Prabhupada


Что бы ни делал великий человек, обыкновенные люди следуют его примеру. И какие бы нормы ни устанавливал он своим поведением, их придерживается весь мир.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика