2.48
योगस्थः कुरु कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा धनञ्जय ।
सिद्ध्यसिद्ध्योः समो भूत्वा समत्वं योग उच्यते ॥ ४८ ॥
yoga-sthaḥ kuru karmāṇi
saṅgaṁ tyaktvā dhanañ-jaya
siddhy-asiddhyoḥ samo bhūtvā
samatvaṁ yoga ucyate
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
йога-стхах̣ — находясь в йоге; (м.р. 1.1 от yoga-stha)
куру — выполняй; (loṭ. 2.1 от kṛ)
карма̄н̣и — обязанности; (ср.р. 2.3 от karmān)
сан̇гам — привязанность; (м.р. 2.1 от saṅga)
тйактва̄ — отвергнув; (ав. от tyaj)
дханан̃джайа — о Арджуна; (м.р. 8.1 от dhanam-jaya)
сиддхи-асиддхйох̣ — в успехе и неудаче; (ж.р. 7.2 от siddhi-asiddhi)
самах̣ — уравновешенный; (м.р. 1.1 от sama)
бхӯтва̄ — став; (ав.)
саматвам — ровность; (ср.р. 1.1 от samatva) समानतया व्यवहारः (одинаковое отношение [к])
йогах̣ — йога; (м.р. 1.1 от yoga)
учйате — называется (karmaṇi, laṭ 1.1 от vac) https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0058
आकाङ्क्षा ākāṅkṣā
kuru
kāni kuru?
- karmāṇi kuru
kīdṛśaḥ bhūtvā?
- yoga-sthaḥ bhūtvā karmāṇi kuru
punaś ca kīdṛśaḥ yoga-sthaḥ bhūtvā karmāṇi kuru?
- samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru
kayoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru?
- siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru
kiṁ kṛtvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru?
- tyaktvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru
kaṁ tyaktvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru?
- saṅgaṁ tyaktvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru
saṅgaṁ tyaktvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru. Kutaḥ?
- saṅgaṁ tyaktvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru, samatvam ucyate
saṅgaṁ tyaktvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru, samatvaṁ kaḥ ucyate?
- saṅgaṁ tyaktvā siddhy-asiddhyoḥ samaḥ bhūtvā yoga-sthaḥ karmāṇi kuru, samatvam yogaḥ ucyate
asmin śloke sambodhanapadam kim?
- dhanañjaya
अन्वय: anvayaḥ
धनञ्-जय! योग-स्थः सङ्गं त्यक्त्वा , सिद्ध्यसिद्ध्योः समः भूत्वा , कर्माणि कुरु । समत्वं योग उच्यते ।
dhanañ-jaya! yoga-sthaḥ , saṅgaṁ tyaktvā , siddhyasiddhyoḥ samaḥ bhūtvā karmāṇi kuru । samatvaṁ yoga ucyate ।
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
kiṃ tarhi ? yogastha iti | yogaḥ parameśvaraikaparatā | tatra sthitaḥ karmāṇi kuru | tathā saṅgaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ tyaktvā kevalamīśvarāśrayeṇaiva kuru | tatphalasya jñānasyāpi siddhyasiddhyoḥ samo bhūtvā kevalamīśvarāśrayeṇaiva kuru | yata evaṃbhūtaṃ samatvameva yoga ucyate sadbhiḥ cittasamādhānarūpatvāt ||48||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||2.48|| yogasthaḥ san kuru karmāṇi kevalamīśvarārtham tatrāpi īśvaro me tuṣyatu iti saṅgaṃ tyaktvā dhanañjaya| phalatṛṣṇāśūnyena kriyamāṇe karmaṇi sattvaśuddhijā jñānaprāptilakṣaṇā siddhiḥ tadviparyayajā asiddhiḥ tayoḥ siddhyasiddhyoḥ api samaḥ tulyaḥ bhūtvā kuru karmāṇi| ko'sau yogaḥ yatrasthaḥ kuru iti uktam idameva tat siddhyasiddhyoḥ samatvaṃ yogaḥ ucyate||
yatpunaḥ samatvabuddhiyuktamīśvarārādhanārthaṃ karmoktam etasmātkarmaṇaḥ
Prabhupada
О Арджуна, выполняй свой долг невозмутимо, без привязанности, не беспокоясь о победе или поражении. Такое умение владеть собой называют йогой.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика