2.47
कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन ।
मा कर्मफलहेतुर्भूर्मा ते सङ्गोऽस्त्वकर्मणि ॥ ४७ ॥
karmaṇy evādhikāras te
mā phaleṣu kadācana
mā karma-phala-hetur bhūr
mā te saṅgo ’stv akarmaṇi
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
карман̣и — в предписанных обязанностях; (ср.р. 7.1 от karman)
эва — безусловно; (ав.)
адхика̄рах̣ — право; (м.р. 1.1 от adhikāra)
те — твоё [право] / у тебя [право]; (=tava, 6.1 от yuṣmad)
ма̄ — не; (ав.)
пхалешу — в плодах; (ср.р. 7.3 от phala)
када̄чана — когда бы то ни было; (ав.)
ма̄ — не; (ав.)
карма-пхала-хетух̣ — причина плодов деятельности; (м.р. 1.1 от karma-phala-hetu)
бхӯх̣ — будь; (luṅ 2.1 от bhū)
ма̄ — не; (ав.)
те — у тебя [привязанность] / твоя [привязанность]; (=tava, 6.1 от yuṣmad)
сан̇гах̣ — привязанность; (м.р. 1.1 от saṅga)
асту — пусть будет; (loṭ 1.1 от as)
акарман̣и — в отказе от выполнения своего долга (ср.р. 7.1 от akarman)
अन्वय: anvayaḥ
कर्मणि एव ते अधिकारः । फलेषु कदाचन मा (भूत्) । कर्म-फल-हेतुः मा भूः । अकर्मणि ते सङ्गः मा अस्तु।
karmaṇi eva te adhikāraḥ , phaleṣu kadācana mā (bhūt) , karma-phala-hetuḥ mā bhūḥ , akarmaṇi te saṅgaḥ mā astu
Дословный перевод:
В деятельности только твое право. В плодах – никогда не (должно быть). Причиной плодов деятельности не будь. К бездеятельности твоей привязанности не должно быть.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tarhi sarvāṇi karmaphalāni parameśvarārādhanādeva bhaviṣyantītyabhisandhāya pravarteta | kiṃ karmaṇā ityāśaṅkya tadvārayannāha karmaṇyeveti | te tava tattvajñānārthinaḥ karmaṇyevādhikāraḥ | tatphaleṣu adhikāraḥ kāmo māstu | nanu karmaṇi kṛti tatphalaṃ syādeva bhojane kṛte tṛptivat | ityāśaṅkyāha meti | mā karmaphalaheturbhūḥ | karmaphalaṃ pravṛttiheturyasya sa tathābhūto mā bhūḥ | kāmyamānasyaiva svargāderniyojyaviśeṣaṇatvena phalatvādakāmitaṃ phalaṃ na syāditi bhāvaḥ | ataeva phalaṃ bandhakaṃ bhaviṣyatīti bhayādakarmaṇi karmākaraṇe'pi tava saṅgo niṣṭhā māstu ||47||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||2.47|| karmaṇyeva adhikāraḥ na jñānaniṣṭhāyāṃ te tava| tatra ca karma kurvataḥ mā phaleṣu adhikāraḥ astu karmaphalatṛṣṇā mā bhūt kadācana kasyāñcidapyavasthāyāmityarthaḥ| yadā karmaphale tṛṣṇā te syāt tadā karmaphalaprāpteḥ hetuḥ syāḥ evaṃ mā karmaphalahetuḥ bhūḥ| yadā hi karmaphalatṛṣṇāprayuktaḥ karmaṇi pravartate tadā karmaphalasyaiva janmano heturbhavet| yadi karmaphalaṃ neṣyate kiṃ karmaṇā duḥkharūpeṇa iti mā te tava saṅgaḥ astu akarmaṇi akaraṇe prītirmā bhūt||
yadi karmaphalaprayuktena na kartavyaṃ karma kathaṃ tarhi kartavyamiti ucyate
Перевод
Ты можешь выполнять предписанные тебе обязанности, но у тебя нет права наслаждаться плодами своего труда. Никогда не считай, что результаты твоих действий зависят от тебя, но при этом и не отказывайся от выполнения своих обязанностей.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика