18.46
यत: प्रवृत्तिर्भूतानां येन सर्वमिदं ततम् ।
स्वकर्मणा तमभ्यर्च्य सिद्धिं विन्दति मानव: ॥ ४६ ॥
yataḥ pravṛttir bhūtānāṁ
yena sarvam idaṁ tatam
sva-karmaṇā tam abhyarcya
siddhiṁ vindati mānavaḥ
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
йатах̣ — откуда; (ав) [yasmāt antaryāmiṇaḥ īśvarāt]
правр̣ттих̣ — эманация; (ж, 1.1) [utpattiḥ, ceṣṭā]
бхӯта̄на̄м — живых существ; (м, 6.3) [prāṇināṃ]
йена — которым; (м, 3.1) [yena īśvareṇa]
сарвам — все; (с, 1.1)
идам — это; (с, 1.1)
татам — пронизано; (с, 1.1) [sarvam idaṃ tataṃ - jagat vyāptam]
сва-карман̣а̄ — предписанными обязанностями; (с, 3.1)
там — Ему; (м, 2.1) [īśvaraṃ]
абхйарчйа — поклоняясь; (ав)
сиддхим — совершенства; (ж, 2.1) [jñāna-niṣṭhā-yogyatā-lakṣaṇāṃ siddhiṃ, antaH-karaNa-shuddhiH]
виндати — достигает; (лаТ, 1.1) विद्{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;विदॢँ;तुदादिः}
ма̄навах̣ — человек (м, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
यतः भूतानां प्रवृत्तिः, येन इदं सर्वं ततं, मानवः तं स्वकर्मणा अभ्यचर्य सिद्धिं विन्दति।
yataḥ bhūtānāṃ pravṛttiḥ, yena idaṃ sarvaṃ tataṃ, mānavaḥ taṃ svakarmaṇā abhyacarya siddhiṃ vindati|
or
yataḥ (parameśvarāt) bhūtānāṁ pravṛttiḥ (karma-ceṣṭā), yena (parameśvareṇa) idaṁ sarvaṁ tatam (vyāptam), mānavaḥ sva-karmaṇā tam (parameśvaram) abhyarcya siddhiṁ vindati (labhate).
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tamevāha yata iti | yato'ntathāmiṇaḥ parameśvarādbhūtānāṃ prāṇināṃ pravṛttiśceṣṭā bhavati | yena ca kāraṇātmanā sarvamidaṃ viśvaṃ tataṃ vyāptam| tamīśvaraṃ svakarmaṇābhyarcya pūjayitvā siddhiṃ labhate manuṣyaḥ ||46||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||18.46|| --,yataḥ yasmāt pravṛttiḥ utpattiḥ ceṣṭā vā yasmāt antaryāmiṇaḥ īśvarāt bhūtānāṃ prāṇināṃ syāt? yena īśvareṇa sarvam idaṃ tataṃ jagat vyāptam svakarmaṇā pūrvoktena prativarṇaṃ tam īśvaram abhyarcya pūjayitvā ārādhya kevalaṃ jñānaniṣṭhāyogyatālakṣaṇāṃ siddhiṃ vindati mānavaḥ manuṣyaḥ||yataḥ evam? ataḥ --,
My notes:
*yataḥ pravṛttir bhūtānāṁ - nimitta-karanam or chaitanya-svarupaH, who gives power of actions or life itself to all entities
*yena sarvam idaṁ tatam - upadana-karanam or maya-sahita-chaitanya-rupaH, He pervades
Ishvara is abhinna-nimitta-upadana-karanam, by worshipping Him one gets antaHkarana-shuddhi
Перевод
Исполняя предписанные ему обязанности, любой человек может достичь совершенства, если поклоняется всепроникающему Господу — источнику всех живых существ.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика