18.43
शौर्यं तेजो धृतिर्दाक्ष्यं युद्धे चाप्यपलायनम् ।
दानमीश्वरभावश्च क्षात्रं कर्म स्वभावजम् ॥ ४३ ॥
śauryaṁ tejo dhṛtir dākṣyaṁ
yuddhe cāpy apalāyanam
dānam īśvara-bhāvaś ca
kṣātraṁ karma svabhāva-jam
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
ш́аурйам — героизм; (с, 1.1)
теджах̣ — сила; (с, 1.1)
дхр̣тих̣ — решимость; (ж, 1.1)
да̄кшйам — находчивость; (с, 1.1)
йуддхе — в битве; (м, 7.1)
ча — и;
апи — также;
апала̄йанам — стойкость; (с, 1.1)
да̄нам — щедрость; (с, 1.1)
ӣш́вара-бха̄вах̣ — руководителя природа; (м, 1.1) [prabhu-śakti-prakaṭī-karaṇam]
ча — и;
кша̄трам — присущий кшатрию; (с, 1.1)
карма — долг; (с, 1.1)
свабха̄ва-джам — порожденный (его) природой (с, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
शौर्यं, तेजः, धृतिः, दाक्ष्यं, युद्धे च अपि अपलायनं, दानम् , ईश्वरभावः च स्वभावजं क्षात्रं कर्म।
śauryaṃ, tejaḥ, dhṛtiḥ, dākṣyaṃ, yuddhe ca api apalāyanaṃ, dānam , īśvarabhāvaḥ ca svabhāvajaṃ kṣātraṃ karma|
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
kṣatriyasya svābhāvikāni karmāṇyāha śauryamiti | śauryaṃ parākramaḥ | tejaḥ prāgalbhyam | dhṛtirdhairyam | dākṣyaṃ kauśalam | yuddhe cāpyapalāyanamaparāṅmukhatā | dānamaudāryam | īśvarabhāvo niyamanaśaktiḥ | etatkṣatriyasya svābhāvikaṃ karma ||43||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||18.43|| --,śauryaṃ śūrasya bhāvaḥ? tejaḥ prāgalbhyam? dhṛtiḥ dhāraṇam? sarvāvasthāsu anavasādaḥ bhavati yayā dhṛtyā uttambhitasya? dākṣyaṃ dakṣasya bhāvaḥ? sahasā pratyutpanneṣu kāryeṣu avyāmohena pravṛttiḥ? yuddhe cāpi apalāyanam aparāṅmukhībhāvaḥ śatrubhyaḥ? dānaṃ deyadravyeṣu muktahastatā? īśvarabhāvaśca īśvarasya bhāvaḥ? prabhuśaktiprakaṭīkaraṇam īśitavyān prati? kṣātraṃ karma kṣatriyajāteḥ vihitaṃ karma kṣātraṃ karma svabhāvajam||
Перевод
Героизм, сила, решимость, находчивость, отвага, щедрость и умение вести за собой — все это природные качества кшатриев, необходимые им для исполнения своего долга.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика