18.42
शमो दमस्तप: शौचं क्षान्तिरार्जवमेव च ।
ज्ञानं विज्ञानमास्तिक्यं ब्रह्मकर्म स्वभावजम् ॥ ४२ ॥
śamo damas tapaḥ śaucaṁ
kṣāntir ārjavam eva ca
jñānaṁ vijñānam āstikyaṁ
brahma-karma svabhāva-jam
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
ш́амах̣ — умиротворенность; (м, 1.1) śamaścittoparamaḥ
дамах̣ — самообладание; (м, 1.1) damo bāhyendriyoparamaḥ
тапах̣ — аскетизм; (с, 1.1) tapaḥ pūrvoktaṃ śārīrādi
ш́аучам — чистота; (с, 1.1) śaucaṃ bāhyābhyantaram
кша̄нтих̣ — терпение; (ж, 1.1) kṣāntiḥ kṣamā
а̄рджавам — честность; (с, 1.1) ārjavam ṛjutā
эва — конечно;
ча — и;
джн̃а̄нам — знание; (с, 1.1)
виджн̃а̄нам — мудрость; (с, 1.1)
а̄стикйам — религиозность; (с, 1.1) āstikyam āstikabhāvaḥ śraddadhānatā āgamārtheṣu
брахма-карма — брахмана долг; (с, 1.1)
свабха̄ва-джам — порожденный (его) природой (с, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
शमः, दमः, तपः, शौचं, क्षान्तिः, आर्जवम् एव च, ज्ञानं विज्ञानम् आस्तिक्यं स्वभावजं ब्रह्मकर्म।
śamaḥ, damaḥ, tapaḥ, śaucaṃ, kṣāntiḥ, ārjavam eva ca, jñānaṃ vijñānam āstikyaṃ svabhāvajaṃ brahmakarma|
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tatra brāhmaṇasya svābhāvikāni karmāṇyāha śama iti | śamaścittoparamaḥ | damo bāhyendriyoparamaḥ | tapaḥ pūrvoktaṃ śārīrādi | śaucaṃ bāhyābhyantaram | kṣāntiḥ kṣamā | ārjavamṛjutaiva ca | jñānaṃ vijñānam | āstikyamāstikabhāvaḥ śraddadhāntāgamārtheṣu | brāhmyaṃ karma brāhmaṇajāte karma svabhāvajam | yaduktaṃ svabhāvaprabhavairguṇaiḥ pravibhaktānīti tadevoktaṃ svabhāvajamiti ||42||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||18.42|| --,śamaḥ damaśca yathāvyākhyātārthau? tapaḥ yathoktaṃ śārīrādi? śaucaṃ vyākhyātam? kṣāntiḥ kṣamā? ārjavam ṛjutā eva ca jñānaṃ vijñānam? āstikyam āstikabhāvaḥ śraddadhānatā āgamārtheṣu? brahmakarma brāhmaṇajāteḥ karma svabhāvajam -- yat uktaṃ svabhāvaprabhavairguṇaiḥ pravibhaktāni iti tadevoktaṃ svabhāvajam iti||
Перевод
Умиротворенность, самообладание, аскетичность, чистота, терпение, честность, знание, мудрость и религиозность — таковы природные качества брахманов, проявляющиеся в их деятельности.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика