18.28


अयुक्त: प्राकृत: स्तब्ध: शठो नैष्कृतिकोऽलस: ।

विषादी दीर्घसूत्री च कर्ता तामस उच्यते ॥ २८ ॥


ayuktaḥ prākṛtaḥ stabdhaḥ

śaṭho naiṣkṛtiko ’lasaḥ

viṣādī dīrgha-sūtrī ca

kartā tāmasa ucyate


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


айуктах̣невнимательный; (м, 1.1) [अवधानाभावात् अयोग्यः, असमाहितः| asāvadhānaḥ/anavahitaḥ - невнимательный]

пра̄кр̣тах̣ — материалистичный; (м, 1.1)

стабдхах̣ — упрямый; (м, 1.1)

ш́ат̣хах̣ — лживый; (м, 1.1)

наишкр̣тиках̣ — оскорбляющий других; (м, 1.1)

аласах̣ — ленивый; (м, 1.1)

виша̄дӣ — угрюмый; (м, 1.1)

дӣргха-сӯтрӣ — откладывающий все на потом/прокрастинатор; (м, 1.1)

ча — также; 

карта̄ — действующим; (м, 1.1)

та̄масах̣ — в гуне невежества; (м, 1.1)

учйате — считается (лаТ, кармаНи, 1.1) वच्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः} 


अन्वय:  anvayaḥ


अयुक्तः प्राकृतः स्तब्धः शठः नैष्कृतिकः अलसः विषादी दीर्घसूत्री च कर्ता तामसः उच्यते।

ayuktaḥ prākṛtaḥ stabdhaḥ śaṭhaḥ naiṣkṛtikaḥ alasaḥ viṣādī dīrghasūtrī ca kartā tāmasaḥ ucyate|

or

ayuktaḥ (asāvadhānaḥ), prākṛtaḥ (viveka-hīnaḥ), stabdhaḥ (durvinītaḥ), śaṭhaḥ (vañcakaḥ), naiṣkṛtikaḥ (parāpamāna-kārī), alasaḥ, viṣādī (sarvadā avasanna-cittaḥ), dīrgha-sūtrī (adya śvo vā avaśya-kartavyakarma ’kariṣyāmī ’ti buddhyā ahetukaṁ dīrgha-kālayāpana-prayāsaḥ) ca kartā tāmasaḥ ucyate.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


tāmasaṃ kartāramāha ayukta iti | ayukto'navahitaḥ | prākṛto vivekaśūnyaḥ | stabdho'namraḥ | śaṭhaḥ śaktigūhanakārī | naikṛtikaḥ paravṛttichedanaparaḥ | alaso'pravṛttiśīlaḥ [viṣādī] kartavyeṣvapi sarvadā'vasannasvabhāvaḥ | dīrghasūtrī ca kartavyānāṃ dīrghaprasāraṇaḥ sarvadā mandasvabhāvaḥ | yadadya śvo kartavyaṃ tanmāsenāpi na karoti | yaścaivambhūtaḥ sa kartā tāmasa ucyate ||28|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||18.28|| --,ayuktaḥ na yuktaḥ asamāhitaḥ*. prākṛtaḥ atyantāsaṃskṛtabuddhiḥ bālasamaḥ? stabdhaḥ daṇḍavat na namati kasmaicit? śaṭhaḥ māyāvī śaktigūhanakārī? naiṣkṛtikaḥ paravibhedanaparaḥ? alasaḥ apravṛttiśīlaḥ kartavyeṣvapi? viṣādī viṣādavān sarvadā avasannasvabhāvaḥ? dīrghasūtrī ca kartavyānāṃ dīrghaprasāraṇaḥ? sarvadā mandasvabhāvaḥ? yat adya śvo vā kartavyaṃ tat māsenāpi na karoti? yaśca evaṃbhūtaḥ? saḥ kartā tāmasaḥ ucyate||

[*asamāhitaḥ - whose body and mind are not in line, unfocused]

  

Перевод


Человек, постоянно действующий наперекор указаниям священных писаний, материалистичный и упрямый, обманывающий и нередко оскорбляющий других, ленивый, всегда угрюмый, откладывающий все на потом, — такой человек находится под влиянием гуны невежества.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика