18.24
यत्तु कामेप्सुना कर्म साहङ्कारेण वा पुन: ।
क्रियते बहुलायासं तद्राजसमुदाहृतम् ॥ २४ ॥
yat tu kāmepsunā karma
sāhaṅkāreṇa vā punaḥ
kriyate bahulāyāsaṁ
tad rājasam udāhṛtam
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
йат — которая; (с, 1.1)
ту — но;
ка̄ма-ӣпсуна̄ — тем, кто стремится к результатам; (м, 3.1)
карма — деятельность; (с, 1.1)
са-ахан̇ка̄рен̣а — с ложным эго; (м, 3.1)
ва̄ — или;
пунах̣ — вновь;
крийате — совершается; (лаТ, кармаНи, 1.1) कृ{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुकृञ्;तनादिः}
бахула-а̄йа̄сам — велико-трудная; (с, 1.1)
тат — та; (с, 1.1)
ра̄джасам — относящаяся к гуне страсти; (с, 1.1)
уда̄хр̣там — называемая (с, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
कामेप्सुना साहङ्कारेण वा पुनः बहुलायासं तु यत् कर्म क्रियते तत् राजसम् उदाहृतम्।
kāmepsunā sāhaṅkāreṇa vā punaḥ bahulāyāsaṃ tu yat karma kriyate tat rājasam udāhṛtam|
or
kāmepsunā (karma-phalaṁ labdhum icchatā) sāhaṅkāreṇa (ahaṅkārayuktena) vā bahulāyāsaṁ (bahu-kleśa-sādhyaṁ) yat punaḥ karma kriyate, tat (karma) rājasam udāhṛtam
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
rājasaṃ karmāha yaditi | yattu karma kāmepsunā phalaṃ prāptumicchatā sāhaṅkāreṇa matsamaḥ ko'nyaḥ śrotriyo'stītyevaṃ nirūḍhāhaṅkārayuktena ca kriyate | yacca punarbahulāyāsamatikleśayuktaṃ tatkarma rājasamudāhṛtam ||24||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||18.24|| --,yattu kāmepsunā karmaphalaprepsunā ityarthaḥ? karma sāhaṃkāreṇa (vā gī0) iti na tattvajñānāpekṣayā| kiṃ tarhi laukikaśrotriyanirahaṃkārāpekṣayā| yo hi paramārthanirahaṃkāraḥ ātmavit? na tasya kāmepsutvabahulāyāsakartṛtvaprāptiḥ asti| sāttvikasyāpi karmaṇaḥ anātmavit sāhaṃkāraḥ kartā? kimuta rājasatāmasayoḥ| loke anātmavidapi śrotriyo nirahaṃkāraḥ ucyate nirahaṃkāraḥ ayaṃ brāhmaṇaḥ iti| tasmāt tadapekṣayaiva sāhaṃkāreṇa vā iti uktam| punaḥśabdaḥ pādapūraṇārthaḥ| kriyate bahulāyāsaṃ kartrā mahatā āyāsena nirvartyate? tat karma rājasam udāhṛtam||
Перевод
А деятельность, требующую огромных усилий, направленную на исполнение собственных желаний и продиктованную ложным эго, называют деятельностью в гуне страсти.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика