18.11


न हि देहभृता शक्यं त्यक्तुं कर्माण्यशेषत: ।

यस्तु कर्मफलत्यागी स त्यागीत्यभिधीयते ॥ ११ ॥


na hi deha-bhṛtā śakyaṁ

tyaktuṁ karmāṇy aśeṣataḥ

yas tu karma-phala-tyāgī

sa tyāgīty abhidhīyate


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


на — никогда не; 

хи — безусловно; 

деха-бхр̣та̄ — воплощенным живым существом; (м, 3.1)

ш́акйам — способность; (с, 2.1)

тйактум — отвергнуть; (ав)

карма̄н̣и — действия; (с, 2.3)

аш́ешатах̣ — полностью; (ав)

йах̣ — который; (м, 1.1)

ту — но; 

карма-пхала-тйа̄гӣ — от деятельности результатов отрекшийся; (м, 1.1) [कर्म-प्रयोजन-परित्यागी]

сах̣ — он; (м, 1.1)

тйа̄гӣ — отрекшийся; (м, 1.1)

ити — так; 

абхидхӣйате — говорится (лаТ, 1.1) अभि_धा{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;अभि_डुधाञ्;जुहोत्यादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/03.0011?type=yak 


अन्वय:  anvayaḥ


देहभृता अशेषतः कर्माणि त्यक्तुं न हि शक्यम्। यः तु कर्मफलत्यागी सः त्यागी इति अभिधीयते। 

dehabhṛtā aśeṣataḥ karmāṇi tyaktuṃ na hi śakyam| yaḥ tu karmaphalatyāgī saḥ tyāgī iti abhidhīyate| 


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


nanvevambhutātkarmaphalatyāgādvaraṃ sarvakarmatyāgaḥ | tathā sati karmavikṣepābhāvena jñānaniṣṭhā sukhaṃ sampadyate tatrāha na hīti | dehabhṛtā dehātmābhimānavatā niḥśeṣeṇa sarvāṇi karmāṇi tyaktuṃ na hi śākyam | taduktaṃ na hi kaścitkṣaṇamapi jātu tiṣṭhatyakarmakṛdityādinā | tasmādyastu karmāṇi kurvannapi karmaphalatyāgī sa eva mukhastyāgītyabhidhīyate ||11|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||18.11|| -- na hi yasmāt dehabhṛtā? dehaṃ bibhartīti dehabhṛt? dehātmābhimānavān dehabhṛt ucyate? na vivekī sa hi vedāvināśinam (gītā 2|21) ityādinā kartṛtvādhikārāt nivartitaḥ| ataḥ tena dehabhṛtā ajñena na śakyaṃ tyaktuṃ saṃnyasituṃ karmāṇi aśeṣataḥ niḥśeṣeṇa| tasmāt yastu ajñaḥ adhikṛtaḥ nityāni karmāṇi kurvan karmaphalatyāgī karmaphalābhisaṃdhimātrasaṃnyāsī saḥ tyāgī iti abhidhīyate karmī api san iti stutyabhiprāyeṇa| tasmāt paramārthadarśinaiva adehabhṛtā dehātmabhāvarahitena aśeṣakarmasaṃnyāsaḥ śakyate kartum||kiṃ punaḥ tat prayojanam? yat sarvakarmasaṃnyāsāt syāditi? ucyate --,   


Перевод


Воистину, воплощенное живое существо никогда не сможет совсем отказаться от деятельности. Однако того, кто отрекся от плодов своего труда, называют по-настоящему отрешенным.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика