18.10
न द्वेष्ट्यकुशलं कर्म कुशले नानुषज्जते ।
त्यागी सत्त्वसमाविष्टो मेधावी छिन्नसंशय: ॥ १० ॥
na dveṣṭy akuśalaṁ karma
kuśale nānuṣajjate
tyāgī sattva-samāviṣṭo
medhāvī chinna-saṁśayaḥ
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
на двешт̣и — не ненавидит; (лаТ, 1.1) द्विष्{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;द्विषँ;अदादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0003
акуш́алам — неблагоприятную; (с, 2.1)
карма — деятельность; (с, 2.1)
куш́але — в благоприятной; (с, 7.1)
на анушаджджате — не привязывается; (лаТ, 1.1) अनु_षन्जँ {कर्तरि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;अनु_षन्जँ ;भ्वादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.0256
тйа̄гӣ — тот, кто отрекся; (м, 1.1)
саттва-сама̄вишт̣ах̣ — гуной благости поглощенный; (м, 1.1)
медха̄вӣ — разумный; (м, 1.1)
чхинна-сам̇ш́айах̣ — тот, отсечены все сомнения которого (м, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
सत्त्वसमाविष्टः छिन्नसंशयः मेधावी त्यागी अकुशलं कर्म न द्वेष्टि। कुशले न अनुषज्जते।
sattva-samāviṣṭaḥ chinna-saṃśayaḥ medhāvī tyāgī akuśalaṃ karma na dveṣṭi| kuśale na anuṣajjate|
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
evambhūtasāttvikatyāgapariniṣṭhitasya lakṣaṇamāha na dveṣṭītyādi | sattvasamāviṣṭaḥ sattvena saṃvyāptaḥ sāttvikatyāgī | akuśalaṃ duḥkhāvahaṃ śiśire prātaḥsnānādikaṃ karma na dveṣṭi | kuśale ca sukhakare karmaṇi nidāghe madhyāhnasnānādau nānuṣajjate prītiṃ na karoti | tatra hetuḥ medhāvī sthirabuddhiḥ | yatra paraparibhavādi mahadapi duḥkhaṃ sahate svargādisukhaṃ ca tyajati tatra kiyadetattātkālikaṃ sukhaṃ duḥkhaṃ ca ityevamanusandhānavānityarthaḥ | ataeva chinnaḥ saṃśayo mithyājñānaṃ daihikasukhaduḥkhayorupāditsāparijihīrṣālakṣaṇaṃ yasya saḥ ||10||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||18.10|| --,na dveṣṭi akuśalam aśobhanaṃ kāmyaṃ karma? śarīrārambhadvāreṇa saṃsārakāraṇam? kimanena ityevam| kuśale śobhane nitye karmaṇi sattvaśuddhijñānotpattitanniṣṭhāhetutvena mokṣakāraṇam idam ityevaṃ na anuṣajjate anuṣaṅgaṃ prītiṃ na karoti ityetat| kaḥ punaḥ asau tyāgī pūrvoktena saṅgaphalatyāgena tadvān tyāgī? yaḥ karmaṇi saṅgaṃ tyaktvā tatphalaṃ ca nityakarmānuṣṭhāyī saḥ tyāgī| kadā punaḥ asau akuśalaṃ karma na dveṣṭi? kuśale ca na anuṣajjate iti? ucyate -- sattvasamāviṣṭaḥ yadā sattvena ātmānātmavivekavijñānahetunā samāviṣṭaḥ saṃvyāptaḥ? saṃyukta ityetat| ata eva ca medhāvī medhayā ātmajñānalakṣaṇayā prajñayā saṃyuktaḥ tadvān medhāvī| medhāvitvādeva cchinnasaṃśayaḥ chinnaḥ avidyākṛtaḥ saṃśayaḥ yasya ātmasvarūpāvasthānameva paraṃ niḥśreyasasādhanam? na anyat kiñcit ityevaṃ niścayena cchinnasaṃśayaḥ||
yaḥ adhikṛtaḥ puruṣaḥ pūrvoktena prakāreṇa karmayogānuṣṭhānena krameṇa saṃskṛtātmā san janmādivikriyārahitatvena niṣkriyam ātmānam ātmatvena saṃbuddhaḥ? saḥ sarvakarmāṇi manasā saṃnyasya (gītā 5|13) naiva kurvan na kārayan āsīnaḥ naiṣkarmyalakṣaṇāṃ jñānaniṣṭhām aśnute ityetat| pūrvoktasya karmayogasya prayojanam anenaiva ślokena uktam||yaḥ punaḥ adhikṛtaḥ san dehātmābhimānitvena dehabhṛt ajñaḥ abādhitātmakartṛtvavijñānatayā ahaṃ kartā iti niścitabuddhiḥ tasya aśeṣakarmaparityāgasya aśakyatvāt karmaphalatyāgena coditakarmānuṣṭhāne eva adhikāraḥ? na tattyāge iti etam? arthaṃ darśayitum āha --,
Перевод
Мудрый и отрешенный человек, находящийся в гуне благости, действует не ведая сомнений, без неприязни к неблагоприятной и привязанности к благоприятной деятельности.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика