17.23


ॐ तत्सदिति निर्देशो ब्रह्मणस्त्रिविध: स्मृत: ।

ब्राह्मणास्तेन वेदाश्च यज्ञाश्च विहिता: पुरा ॥ २३ ॥


oṁ tat sad iti nirdeśo

brahmaṇas tri-vidhaḥ smṛtaḥ

brāhmaṇās tena vedāś ca

yajñāś ca vihitāḥ purā


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


ом̇ — символ Всевышнего; (ав)

тат — то; (с, 1.1)

сат — вечное; (с, 1.1)

ити — так; (ав)

нирдеш́ах̣ — обозначение; (м, 1.1)

брахман̣ах̣ — Всевышнего; (с, 6.1)

три-видхах̣ — состоящее из трех; (м, 1.1)

смр̣тах̣ — считающееся; (м, 1.1)

бра̄хман̣а̄х̣брахманы; (м, 1.3)

тена — с тем; (м, 3.1)

веда̄х̣ — ведические писания; (м, 1.3)

ча — также; 

йаджн̃а̄х̣ — жертвоприношения; (м, 1.3)

ча — также; 

вихита̄х̣ — ordained, организованы; (м, 1.3)

пура̄ — раньше (ав)


अन्वय:  anvayaḥ


ॐ तत् सत् इति ब्रह्मणः त्रिविधः निर्देशः स्मृतः, तेन ब्राह्मणाः वेदाः च यज्ञाः च पुरा विहिताः ।

ॐ tat sat iti brahmaṇaḥ trividhaḥ nirdeśaḥ smṛtaḥ, tena brāhmaṇāḥ vedāḥ ca yajñāḥ ca purā vihitāḥ |


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


nanvevaṃ vicāryamāṇe sarvamapi yajñatapodānādi rājasatāmasaprāyameveti vyartho yajñādiprayāsa ityāśaṅkya tathāvidhasyāpi sāttvikatvopapādanātprakāraṃ darśayitumāha omiti | oṃ tatsaditi trividho brahmaṇaḥ paramātmano nirdeśo nāmavyapadeśaḥ smṛtaḥ śiṣṭaiḥ | tatra tāvadomiti brahma ityādi śrutiprasiddheromiti brahmaṇo nāma | jagatkāraṇatvenātiprasiddhatvādaviduṣāṃ parokṣatvācca tacchabdo'pi brahmaṇo nāma | paramārthasattvasādhutvapraśastatvādibhiḥ sacchabdo'pi brahmaṇo nāma | sadeva saumyedamagra āsītityādi śruteḥ | ayaṃ trividho'pi nāma nirdeśena brāhmaṇāśca vedāśca yajñāśpurā sṛṣṭyādau vihitā vidhātrā nirmitāḥ | saguṇīkṛtā iti | yathā yasyāyaṃ trividho nirdeśastena paramātmanā brāhmaṇādayaḥ pavitratamāḥ sṛṣṭāḥ | tasmāttasyāyaṃ trividho nirdeśo'tipraśasta ityarthaḥ ||23||


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||23|| tat sat iti evaṃ nirdeśaḥ? nirdiśyate aneneti nirdeśaḥ? trividho nāmanirdeśaḥ brahmaṇaḥ smṛtaḥ cintitaḥ vedānteṣu brahmavidbhiḥ| brāhmaṇāḥ tena nirdeśena trividhena vedāśca yajñāśca vihitāḥ nirmitāḥ purā pūrvam iti nirdeśastutyartham ucyate||


Перевод


С начала творения три слова — ом̇ тат сат — использовались для обозначения Высшей Абсолютной Истины. Эти три слова- символа произносили брахманы, когда исполняли ведические гимны и совершали жертвоприношения во имя Всевышнего.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика