16.18

अहङ्कारं बलं दर्पं कामं क्रोधं च संश्रिता: ।

मामात्मपरदेहेषु प्रद्विषन्तोऽभ्यसूयका: ॥ १८ ॥

ahaṅkāraṁ balaṁ darpaṁ

kāmaṁ krodhaṁ ca saṁśritāḥ

mām ātma-para-deheṣu

pradviṣanto ’bhyasūyakāḥ

पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов

ахан̇ка̄рам — ложному эго; (м, 2.1)

балам — силе; (с, 2.1)

дарпам — гордыне; (м, 2.1) 

ка̄мам — вожделению; (м, 2.1)

кродхам — гневу; (м, 2.1)

ча — также; 

сам̇ш́рита̄х̣ — предавшиеся; (м, 1.3)

ма̄м — ко Мне; (2.1)

а̄тма-пара-дехешу — в их собственном и в других телах; (м, 7.3)

прадвишантах̣ — поносящие; (м, 1.3)

абхйасӯйака̄х̣ — завистливые (м, 1.3)

अन्वय:  anvayaḥ

अहंकारम् बलम् दर्पम् कामम् क्रोधम् च संश्रिताः आत्म-पर-देहेषु (स्थितं) माम् प्रद्विषन्तः अभ्यसूयकाः (ते भवन्ति) ।

ahaṃkāram balam darpam kāmam krodham ca saṃśritāḥ ātma-para-deheṣu (sthitaṃ) mām pradviṣantaḥ abhyasūyakāḥ (te bhavanti) |

or

(te ca) ahaṅkāraṁ balaṁ darpaṁ kāmaṁ krodhaṁ ca saṁśritāḥ (samyak āśritya) ātma-para-deheṣu (ātmanaḥ svasya pareṣāṁ ca deheṣu sthitaṁ) māṁ pradviṣantaḥ, abhyasūyakāḥ.

The Subodhinī commentary by Śrīdhara

avidhipūrvakatvameva prapañcayati ahaṅkāramiti | ahaṅkārādīn saṃśritāḥ santaḥ ātmaparadeheṣvātmadeheṣu paradeheṣu ca cidaṃśena sthitaṃ māṃ pradviṣanto yajante | dambhayajñeṣu śraddhāyā abhāvādātmano vṛthaiva pīḍā bhavati | tathā paśvādīnāmapyavidhinā hiṃsāyāṃ caitanyadroha evāvaśiṣyata iti pradviṣanta ityuktam | abhyasūyakāḥ sanmārgavartināṃ guṇeṣu doṣāropakāḥ ||18|| 

Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya

।।16.18।। --,अहंकारं अहंकरणम् अहंकारः? विद्यमानैः अविद्यमानैश्च गुणैः आत्मनि अध्यारोपितैः विशिष्टमात्मानमहम् इति मन्यते? सः अहंकारः अविद्याख्यः कष्टतमः? सर्वदोषाणां मूलं सर्वानर्थप्रवृत्तीनां च? तम्। तथा बलं पराभिभवनिमित्तं कामरागान्वितम्। दर्पं दर्पो नाम यस्य उद्भवे धर्मम् अतिक्रामति सः अयम् अन्तःकरणाश्रयः दोषविशेषः। कामं स्त्र्यादिविषयम्। क्रोधम् अनिष्टविषयम्। एतान् अन्यांश्च महतो दोषान् संश्रिताः। किं च ते माम् ईश्वरम् आत्मपरदेहेषु स्वदेहे परदेहेषु च तद्बुद्धिकर्मसाक्षिभूतं मां प्रद्विषन्तः? मच्छासनातिवर्तित्वं प्रद्वेषः? तं कुर्वन्तः अभ्यसूयकाः सन्मार्गस्थानां गुणेषु असहमानाः।। 

Перевод

Введенные в заблуждение ложным эго, силой, гордыней, вожделением и гневом, демоны ненавидят Бога, который пребывает в их телах и в телах всех остальных живых существ, и поносят истинную религию.

व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика