14.9


सत्त्वं सुखे सञ्जयति रज: कर्मणि भारत ।

ज्ञानमावृत्य तु तम: प्रमादे सञ्जयत्युत ॥ ९ ॥


sattvaṁ sukhe sañjayati

rajaḥ karmaṇi bhārata

jñānam āvṛtya tu tamaḥ

pramāde sañjayaty uta


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


саттвамгуна благости; (с, 1.1)

сукхе — в счастье; (с, 7.1)

сан̃джайати — связывает; (лаТ, 1.1) {कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;सम्_जि;भ्वादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1096?type=ting 

раджах̣гуна страсти; (с, 1.1)

карман̣и — в корыстной деятельности; (с, 7.1)

бха̄рата — о потомок Бхараты; (м, 8.1)

джн̃а̄нам — знание; (с, 2.1)

а̄вр̣тйа — покрыв; (ав)

ту — же; (ав)

тамах̣гун̣а невежества; (с, 1.1)

прама̄де — в безумии; (м, 7.1) (अनवधानम् - невнимание)

сан̃джайати — связывает; (лаТ, 1.1) (संयोजयति)

ута — и (ав)


अन्वय:  anvayaḥ


भारत! सत्त्वम् (देहिनाम्) सुखे सञ्जयति, रजः कर्मणि, उत तमः तु ज्ञानम् आवृत्य प्रमादे सञ्जयति ।

bhārata! sattvam (dehinām) sukhe sañjayati, rajaḥ karmaṇi, uta tamaḥ tu jñānam āvṛtya pramāde sañjayati |


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


sattvādīnāmevaṃ svasvakāryakaraṇe sāmarthyātiśayamāha sattvamiti | sattvaṃ sukhe sañjayati saṃśleṣayati | duḥkhaśokādikāraṇe sabhāpi sukhābhimukhameva dehinaṃ karotiītyarthaḥ | evaṃ sukhādikāraṇe satyapi rajaḥ karmaṇyeva sañjayati | tamastu mahatsaṅgena utpādyamānamapi jñānamāvṛtyaācchādya pramāde sañjayati | mahadbhirupadiśyamānasyārthasyānavadhāne yojayati utāpi | ālasyādāvapi saṃyojayatītyarthaḥ ||9|| 


Перевод


О потомок Бхараты, гуна благости обусловливает живое существо ощущением счастья, гуна страсти — корыстной деятельностью, а гуна невежества, покрывая знание живого существа, связывает его путами безумия.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика