14.9
सत्त्वं सुखे सञ्जयति रज: कर्मणि भारत ।
ज्ञानमावृत्य तु तम: प्रमादे सञ्जयत्युत ॥ ९ ॥
sattvaṁ sukhe sañjayati
rajaḥ karmaṇi bhārata
jñānam āvṛtya tu tamaḥ
pramāde sañjayaty uta
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
саттвам — гуна благости; (с, 1.1)
сукхе — в счастье; (с, 7.1)
сан̃джайати — связывает; (лаТ, 1.1) {कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;सम्_जि;भ्वादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1096?type=ting
раджах̣ — гуна страсти; (с, 1.1)
карман̣и — в корыстной деятельности; (с, 7.1)
бха̄рата — о потомок Бхараты; (м, 8.1)
джн̃а̄нам — знание; (с, 2.1)
а̄вр̣тйа — покрыв; (ав)
ту — же; (ав)
тамах̣ — гун̣а невежества; (с, 1.1)
прама̄де — в безумии; (м, 7.1) (अनवधानम् - невнимание)
сан̃джайати — связывает; (лаТ, 1.1) (संयोजयति)
ута — и (ав)
अन्वय: anvayaḥ
भारत! सत्त्वम् (देहिनाम्) सुखे सञ्जयति, रजः कर्मणि, उत तमः तु ज्ञानम् आवृत्य प्रमादे सञ्जयति ।
bhārata! sattvam (dehinām) sukhe sañjayati, rajaḥ karmaṇi, uta tamaḥ tu jñānam āvṛtya pramāde sañjayati |
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
sattvādīnāmevaṃ svasvakāryakaraṇe sāmarthyātiśayamāha sattvamiti | sattvaṃ sukhe sañjayati saṃśleṣayati | duḥkhaśokādikāraṇe sabhāpi sukhābhimukhameva dehinaṃ karotiītyarthaḥ | evaṃ sukhādikāraṇe satyapi rajaḥ karmaṇyeva sañjayati | tamastu mahatsaṅgena utpādyamānamapi jñānamāvṛtyaācchādya pramāde sañjayati | mahadbhirupadiśyamānasyārthasyānavadhāne yojayati utāpi | ālasyādāvapi saṃyojayatītyarthaḥ ||9||
Перевод
О потомок Бхараты, гуна благости обусловливает живое существо ощущением счастья, гуна страсти — корыстной деятельностью, а гуна невежества, покрывая знание живого существа, связывает его путами безумия.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика