14.21


अर्जुन उवाच

कैर्लिङ्गैस्त्रीन्गुणानेतानतीतो भवति प्रभो ।

किमाचार: कथं चैतांस्त्रीन्गुणानतिवर्तते ॥ २१ ॥


arjuna uvāca

kair liṅgais trīn guṇān etān

atīto bhavati prabho

kim-ācāraḥ kathaṁ caitāṁs

trīn guṇān ativartate


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


арджунах̣ ува̄ча — Арджуна сказал; 

каих̣ — какими; (c, 3.3)

лин̇гаих̣ — признаками; (c, 3.3) 

трӣн — три; (м, 2.3)

гун̣а̄н — качества; (м, 2.3)

эта̄н — эти; (м, 2.3)

атӣтах̣ — превзошедший; (м, 1.1)

бхавати — становится; (лаТ, 1.1)

прабхо — о мой Господь; (м, 8.1)

ким-а̄ча̄рах̣ — обладающий каким поведением; (м, 1.1) कीदृशाचारः

катхам — как; (ав)

ча — и; (ав)

эта̄н — эти;  (м, 2.3)

трӣн — три; (м, 2.3)

гун̣а̄нгуны; (м, 2.3)

ативартате — превосходит (лаТ, 1.1)


अन्वय:  anvayaḥ


अर्जुनः उवाच 

प्रभो! कैः लिङ्गैः एतान् त्रीन् गुणान् अतीतः (जीवः) भवति? (सः) च किम्-आचारः? (सः) च एतान् त्रीन् गुणान् कथम् अतिवर्तते?

arjunaḥ uvāca 

prabho! kaiḥ liṅgaiḥ etān trīn guṇān atītaḥ (jīvaḥ) bhavati? (saḥ) ca kim-ācāraḥ? (saḥ) ca etān trīn guṇān katham ativartate?

or

arjunaḥ uvāca, — he prabho! kaiḥ liṅgaiḥ (lakṣaṇaiḥ) etān trīn guṇān atītaḥ (ati-krāntaḥ) bhavati? kim ācāraḥ (tasya tri-guṇātītasya ācāraḥ kaḥ)? kathaṁ (kena upāyena) ca etān trīn guṇān ativartate (atikrāmati).


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


guṇānetānatītyāmṛtamaśnuta ityetatśrutvā guṇātītasya lakṣaṇamācāraṃ guṇātyayopāyaṃ ca samyagbubhutsurarjuna uvāca kairiti | he prabho kairliṅgaiḥ kīdṛśairātmavyutpannaiścihnairguṇātīto dehī bhavatīti lakṣaṇapraśnaḥ | ka ācāro'syeti kimācāraḥ | kathaṃ vartata ityarthaḥ | kathaṃ ca kenopāyena etāṃstrīnapi guṇānatītya vartate | tatkathayetyarthaḥ ||21|| 


Перевод


Арджуна спросил: О мой Господь, по каким признакам можно узнать того, кто вышел из-под влияния этих трех гун? Как он ведет себя? И каким образом освобождается от их власти?


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика