13.32
अनादित्वान्निर्गुणत्वात्परमात्मायमव्यय: ।
शरीरस्थोऽपि कौन्तेय न करोति न लिप्यते ॥ ३२ ॥
anāditvān nirguṇatvāt
paramātmāyam avyayaḥ
śarīra-stho ’pi kaunteya
na karoti na lipyate
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
ана̄дитва̄т — поскольку вечна; (с, 5.1)
ниргун̣атва̄т — поскольку трансцендентна; (с, 5.1)
парама-а̄тма̄ — неподвластная материальной природе душа; (м, 1.1)
айам — эта; (м, 1.1)
авйайах̣ — неистощимая; (м, 1.1)
ш́арӣра-стхах̣ — находящаяся в теле; (м, 1.1)
апи — хотя; (ав)
каунтейа — о сын Кунти; (м, 8.1)
на кароти — ничего не делает; (лаТ, 1.1)
на липйате — и не запутывается (лаТ, 1.1) लिप्{भावकर्मणोः;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;लिपँ;तुदादिः}
अन्वय: anvayaḥ
कौन्तेय! अयम् अव्ययः परमात्मा शरीरस्थः अपि अनादित्वात्, निर्गुणत्वात् न करोति, न लिप्यते ।
kaunteya! ayam avyayaḥ paramātmā śarīrasthaḥ api anāditvāt, nirguṇatvāt na karoti, na lipyate |
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tathāpi parameśvarasya saṃsārāvasthāyāṃ dehasambandhanimittaiḥ karmabhistatphalaiśca sukhaduḥkhādibhirvaiṣamyaṃ duṣpariharamiti kutaḥ samadarśanam | tatrāha anāditvāditi | yadutpattimattadeva hi vyeti vināśameti | yacca guṇavadvastu tasya hi guṇanāśe vyayo bhavati | ayaṃ tu paramātmā anādi nirguṇaśca | ato'vyayo'vikārītyarthaḥ | tasmātśarīre sthito'pi na kiñcitkaroti | na ca karmaphalairlipyate ||32||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||13.32|| --,anāditvāt anādeḥ bhāvaḥ anāditvam? ādiḥ kāraṇam? tat yasya nāsti tat anādi| yaddhi ādimat tat svena ātmanā vyeti ayaṃ tu anāditvāt niravayava iti kṛtvā na vyeti| tathā nirguṇatvāt| saguṇo hi guṇavyayāt vyeti ayaṃ tu nirguṇatvācca na vyeti iti paramātmā ayam avyayaḥ na asya vyayo vidyate iti avyayaḥ| yata evamataḥ śarīrastho'pi? śarīreṣu ātmanaḥ upalabdhiḥ bhavatīti śarīrasthaḥ ucyate tathāpi na karoti| tadakaraṇādeva tatphalena na lipyate| yo hi kartā? saḥ karmaphalena lipyate| ayaṃ tu akartā? ataḥ na phalena lipyate ityarthaḥ||kaḥ punaḥ deheṣu karoti lipyate ca yadi tāvat anyaḥ paramātmano dehī karoti lipyate ca? tataḥ idam anupapannam uktaṃ kṣetrajñeśvaraikatvam kṣetrajñaṃ cāpi māṃ viddhi (gītā 13|2) ityādi| atha nāsti īśvarādanyo dehī? kaḥ karoti lipyate ca iti vācyam paro vā nāsti iti sarvathā durvijñeyaṃ durvācyaṃ ca iti bhagavatproktam aupaniṣadaṃ darśanaṃ parityaktaṃ vaiśeṣikaiḥ sāṃkhyārhatabauddhaiśca| tatra ayaṃ parihāro bhagavatā svenaiva uktaḥ svabhāvastu pravartate (gītā 5|14) iti| avidyāmātrasvabhāvo hi karoti lipyate iti vyavahāro bhavati? na tu paramārthata ekasmin paramātmani tat asti| ataḥ etasmin paramārthasāṃkhyadarśane sthitānāṃ jñānaniṣṭhānāṃ paramahaṃsaparivrājakānāṃ tiraskṛtāvidyāvyavahārāṇāṃ karmādhikāro nāsti iti tatra tatra darśitaṃ bhagavatā||kimiva na karoti na lipyate iti atra dṛṣṭāntamāha --,
Перевод
Прозревающие вечность видят, что бессмертная душа трансцендентна, вечна и неподвластна гунам материальной природы. О Арджуна, даже помещенная в материальное тело, душа не совершает действий и не запутывается [в их последствиях].
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика