13.30


प्रकृत्यैव च कर्माणि क्रियमाणानि सर्वश: ।

य: पश्यति तथात्मानमकर्तारं स पश्यति ॥ ३० ॥


prakṛtyaiva ca karmāṇi

kriyamāṇāni sarvaśaḥ

yaḥ paśyati tathātmānam

akartāraṁ sa paśyati


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


пракр̣тйа̄ — материальной природой; (ж, 3.1)

эва — безусловно; (ав)

ча — также; (ав)

карма̄н̣и — действия; (с, 2.3)

крийама̄н̣а̄ни — исполняемые; (с, 2.3)

сарваш́ах̣ — во всех отношениях; (ав)

йах̣ — кто; (м, 1.1)

паш́йати — видит; (лаТ, 1.1)

татха̄ — также; (ав)

а̄тма̄нам — себя; (м, 2.1)

акарта̄рам — бездействующим; (м, 2.1)

сах̣ — он; (м, 1.1)

паш́йати — обладает совершенным ви́дением (лаТ, 1.1)


अन्वय:  anvayaḥ


यः च प्रकृत्या एव कर्माणि सर्वशः क्रियमाणानि (सन्ति इति पश्यति), तथा आत्मानम् अकर्तारम् पश्यति, सः पश्यति ।

yaḥ ca prakṛtyā eva karmāṇi sarvaśaḥ kriyamāṇāni (santi iti paśyati), tathā ātmānam akartāram paśyati, saḥ paśyati |


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


nanu śubhāśubhakarmakartṛtvena vaiṣamye dṛśyamāne kathamātmanaḥ samatvamityāśaṅkyāha prakṛtyaiveti | prakṛtyaiva dehendriyākāreṇa pariṇatayā | sarvaśaḥ prakāraiḥ | kriyamāṇāni karmāṇi yaḥ paśyati | tathātmānaṃ cākartāraṃ dehābhimānenaiva ātmanaḥ kartṛtvaṃ na svataḥ | ityevaṃ yaḥ paśyati sa eva samyakpaśyati | nānya ityarthaḥ ||30||


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||13.30|| -- prakṛtyā prakṛtiḥ bhagavataḥ māyā triguṇātmikā? māyāṃ tu prakṛtiṃ vidyāt (śve0 u0 4|10) iti mantravarṇāt? tayā prakṛtyaiva ca na anyena mahadādikāryakaraṇākārapariṇatayā karmāṇi vāṅmanaḥkāyārabhyāṇi kriyamāṇāni nirvartyamānāni sarvaśaḥ sarvaprakāraiḥ yaḥ paśyati upalabhate? tathā ātmānaṃ kṣetrajñam akartāraṃ sarvopādhivivarjitaṃ saḥ paśyati? saḥ paramārthadarśī ityabhiprāyaḥ nirguṇasya akartuḥ nirviśeṣasya ākāśasyeva bhede pramāṇānupapattiḥ ityarthaḥ||punarapi tadeva samyagdarśanaṃ śabdāntareṇa prapañcayati --,


Перевод


Тот, кто видит, что исполнителем всех действий является созданное материальной природой тело, а душа бездействует, обладает совершенным ви́дением.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика