11.48


न वेदयज्ञाध्ययनैर्न दानै-

र्न च क्रियाभिर्न तपोभिरुग्रै: ।

एवंरूप: शक्य अहं नृलोके

द्रष्टुं त्वदन्येन कुरुप्रवीर ॥ ४८ ॥


na veda-yajñādhyayanair na dānair

na ca kriyābhir na tapobhir ugraiḥ

evaṁ-rūpaḥ śakya ahaṁ nṛ-loke

draṣṭuṁ tvad anyena kuru-pravīra


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


на — не; (ав)

веда-йаджн̃а-адхйайанаих̣ — жертвоприношениями и изучением Вед; (с, 3.3)

на — не; (ав)

да̄наих̣ — пожертвованиями; (с, 3.3)

на — не; ча — также; (ав)

крийа̄бхих̣ — благочестивой деятельностью; (ж, 3.3)

на — не; (ав)

тапобхих̣ — аскетическими подвигами; (с, 3.3)

уграих̣ — суровыми; (с, 3.3)

эвам-рӯпах̣ — обладающий формой; (м, 1.1)

ш́акйах̣ — доступный; (м, 1.1)

ахам — Я; (1.1)

нр̣-локе — в материальном мире; (м, 7.1)

драшт̣ум — увидеть; (ав)

тват-анйена — кроме тебя; (м, 3.1) 

куру-правӣра — о лучший среди воинов Куру (м, 8.1)


अन्वय:  anvayaḥ


कुरुप्रवीर ! नृलोके वेदयज्ञाध्ययनैः एवंरूपः अहं द्रष्टुं न शक्यः दानैः न , क्रियाभिः च न, उग्रैः तपोभिः न। 

kurupravīra ! nṛloke vedayajñādhyayanaiḥ evaṃrūpaḥ ahaṃ draṣṭuṃ na śakyaḥ dānaiḥ na , kriyābhiḥ ca na, ugraiḥ tapobhiḥ na| 

or

he kuru-pravīra! na veda-yajñādhyayanaiḥ (vedānāṁ, yajñānāṁ yajña-vidyānāṁ kalpa-sūtryādyānām cādhyayanaiḥ) na dānaiḥ, na kriyābhiḥ (agni-hotrādibhiḥ), na ca ugraiḥ (bahv-āyāsa-sādhyaiḥ) tapobhiḥ (cāndrāyaṇādibhiḥ) evaṁ rūpaḥ (etādṛśa-viśva-rūpa-dharaḥ) ahaṁ tvad-anyena (tvattaḥ anyena kenāpi) nṛ-loke (manuṣya-loke) draṣṭuṁ śakyaḥ.

Дословный перевод:

О лучший среди Куру! Ни изучением Вед и жертвоприношений (Вед, жертвоприношений, знаний о жертвоприношениях изучениями) ни дарами, ни благочестивыми деяниями (такими как огненное жертвоприношение и т.д.) ни также суровыми (совершаемыми с большими усилиями) аскезами (такими как чандраяна и др.) обладающий таковой формой (имеющий такую вселенскую форму) Я от тебя отличным (от тебя отличным кем-либо) в мире людей увидеть (не) возможный.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


etaddarśanamatidurlabhaṃ labdhvā tvaṃ kṛtārtho'sītyāha na vedeti | vedādhyayanamavyatirekeṇa yajñādhyayanasyābhāvādyajñaśabdena yajñavidyāḥ kalpasūtrādyā lakṣyante | vedānāṃ yajñavidyānāṃ cādhyayanairityarthaḥ | na ca dānaiḥ | na ca kriyābhiragnihotrādibhiḥ | na cograistapobhiścāndrāyaṇādibhiḥ | evaṃrūpo'haṃ tvatto'nyena manuṣyaloke draṣṭuṃ śakyaḥ | api tu tvameva kevalaṃ matprasādena dṛṣṭvā kṛtārtho'si ||48|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


।।11.48।। --,न वेदयज्ञाध्ययनैः चतुर्णामपि वेदानाम् अध्ययनैः यथावत् यज्ञाध्ययनैश्च -- वेदाध्ययनैरेव यज्ञाध्ययनस्य सिद्धत्वात् पृथक् यज्ञाध्ययनग्रहणं यज्ञविज्ञानोपलक्षणार्थम् -- तथा न दानैः तुलापुरुषादिभिः? न च क्रियाभिः अग्निहोत्रादिभिः श्रौतादिभिः? अपि तपोभिः उग्रैः चान्द्रायणादिभिः उग्रैः घोरैः? एवंरूपः यथादर्शितं विश्वरूपं यस्य सोऽहम् एवंरूपः न शक्यः अहं नृलोके मनुष्यलोके द्रष्टुं त्वदन्येन त्वत्तः अन्येन कुरुप्रवीर।। 


Перевод


О лучший из воинов рода Куру, никто и никогда прежде не видел этой вселенской формы, ибо эту Мою форму, в которой Я нахожусь в материальном мире, нельзя увидеть, просто изучая Веды, совершая жертвоприношения, раздавая пожертвования и занимаясь прочей благочестивой деятельностью либо подвергая себя суровой аскезе.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика