11.43

पितासि लोकस्य चराचरस्य

त्वमस्य पूज्यश्च गुरुर्गरीयान् ।

न त्वत्समोऽस्त्यभ्यधिक: कुतोऽन्यो

लोकत्रयेऽप्यप्रतिमप्रभाव ॥ ४३ ॥

pitāsi lokasya carācarasya

tvam asya pūjyaś ca gurur garīyān

na tvat-samo ’sty abhyadhikaḥ kuto ’nyo

loka-traye ’py apratima-prabhāva

पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов

пита̄ — отец; (м, 1.1)

аси — являешься; (лаТ, 2.1)

локасйа — мира; (м, 6.1)

чара-ачарасйа — движущегося и неподвижного; (м, 6.1)

твам — Ты; (1.1)

асйа — этого; (м, 6.1)

пӯджйах̣ — объект поклонения; (м, 1.1)

ча — и; (ав)

гурух̣ — учитель; (м, 1.1)

гарӣйа̄н — достославный; (м, 1.1)

на — не; (ав)

тват-самах̣ — равный Тебе; (м, 1.1)

асти — существует; (лаТ, 1.1)

абхйадхиках̣ — более великий; (м, 1.1)

кутах̣ — откуда; (ав)

анйах̣ — другой; (м, 1.1)

лока-трайе — в трех планетных системах; (с, 7.1)

апи — даже; (ав)

апратима-прабха̄ва — о безмерная сила (м, 8.1)

अन्वय:  anvayaḥ

त्वं चराचरस्य अस्य लोकस्य पिता असि पूज्यः गुरुः गरीयान् च। प्रतिमप्रभाव ! लोकत्रये अपि त्वत्समः न अस्ति अभ्यधिकः अन्यः कुतः। 

tvaṃ carācarasya asya lokasya pitā asi pūjyaḥ guruḥ garīyān ca| pratimaprabhāva ! lokatraye api tvatsamaḥ na asti abhyadhikaḥ anyaḥ kutaḥ| 

or

tvaṁ carācarasya lokasya (jagataḥ) pitā (janakaḥ), tvaṁ garīyān (śreṣṭhaḥ), guruḥ, pūjyaḥ ca asi, he apratima-prabhāva! loka-traye api tvat-samaḥ (tava tulyaḥ) na asti abhyadhikaḥ (tvad-adhikaḥ) anyaḥ (aparaḥ) kutaḥ [syāt]?

Дословный перевод:

Ты движущегося и неподвижного мира (вселенной) отец (родитель), ты величайший (лучший), учитель, объект поклонения также есть. О Тот, чья сила безмерна! В трех мирах даже равный Тебе (Твой равный) не существует, превосходящий (Тебя выше) иной (другой) откуда (возьмется?)

The Subodhinī commentary by Śrīdhara

acintyaprabhāvatvamevāha piteti | na vidyate pratimā upamā yasya so'pratimaḥ | tathāvidhaḥ prabhāvo yasya tava he apratimaprabhāva | tvamasya carācarasya lokasya pitā janako'si | ataeva pūjyaśca guruśca gurorapi garīyān gurutaraḥ | ato lokatraye'pi na tvatsama eva tāvadanyo nāsti | parameśvarasyānyasyābhāvāt | tvatto'bhyadhikaḥ punaḥ kutaḥ syāt? ||43|| 

Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya

।।11.43।। --,पिता असि जनयिता असि लोकस्य प्राणिजातस्य चराचरस्य स्थावरजङ्गमस्य। न केवलं त्वम् अस्य जगतः पिता? पूज्यश्च पूजार्हः? यतः गुरुः गरीयान् गुरुतरः। कस्मात् गुरुतरः त्वम् इति आह -- न त्वत्समः त्वत्तुल्यः अस्ति। न हि ईश्वरद्वयं संभवति? अनेकेश्वरत्वे व्यवहारानुपपत्तेः। त्वत्सम एव तावत् अन्यः न संभवति कुतः एव अन्यः अभ्यधिकः स्यात् लोकत्रयेऽपि सर्वस्मिन् अप्रतिमप्रभाव प्रतिमीयते यया सा प्रतिमा? न विद्यते प्रतिमा यस्य तव प्रभावस्य सः त्वम् अप्रतिमप्रभावः? हे अप्रतिमप्रभाव निरतिशयप्रभाव इत्यर्थः।।यतः एवम् --, 

Перевод

Ты отец всего материального мироздания, всех движущихся и неподвижных живых существ. Ты их предводитель, достойный поклонения, и высший духовный учитель. Ни одно живое существо не может превзойти Тебя или сравниться с Тобой. Есть ли во всех трех мирах кто-то более великий, чем Ты, о безмерно могущественный Господь?

व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика