11.37

कस्माच्च‍ ते न नमेरन्महात्मन्

गरीयसे ब्रह्मणोऽप्यादिकर्त्रे ।

अनन्त देवेश जगन्निवास

त्वमक्षरं सदसत्तत्परं यत् ॥ ३७ ॥

kasmāc ca te na nameran mahātman

garīyase brahmaṇo ’py ādi-kartre

ananta deveśa jagan-nivāsa

tvam akṣaraṁ sad-asat tat paraṁ yat

पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов

касма̄т — почему; (c, 5.1)

ча — и; (ав)

те — Тебе; (4.1)

на — не; (ав)

намеран — пусть поклоняются; (видхилиГ, 1.3) नम्{कर्तरि;विधिलिङ्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;णमँ;भ्वादिः} (आत्मनेपदित्वेन आर्षः प्रयोगः)

маха̄-а̄тман — о великий; (м, 8.1)

гарӣйасе — тому, кто лучше; (м, 4.1)

брахман̣ах̣ — Брахмы; (м, 5.1)

апи — даже; (ав)

а̄ди-картре — верховному создателю; (м, 4.1)

ананта — безграничный; (м, 8.1)

дева-ӣш́а — о владыка полубогов; (м, 8.1)

джагат-нива̄са — о вместилище вселенной; (м, 8.1)

твам — Ты; (1.1)

акшарам — неуничтожимая; (с, 1.1)

сат-асат — следствие и причина; (с, 1.1) (मूर्तम् अमूर्तम् ; व्यक्तम् अव्यक्तम् ; भाव-अभाव-आत्मकप्रपञ्चात् - माध्वमतम्)

тат парам — то трансцендентное; (с, 1.1)

йат — которое (с, 1.1)

अन्वय:  anvayaḥ

महात्मन् ! गरीयसे ब्रह्मणः अपि आदिकर्त्रे  ते कस्मात् च न नमेरन् ? अनन्त देवेश जगन्निवास ! त्वं सत् असत् (च) तत्परं यत् अक्षरम् (तदपि)। 

mahātman ! garīyase brahmaṇaḥ api ādikartre te kasmāt ca na nameran ? ananta deveśa jagannivāsa ! tvaṃ sat asat (ca) tatparaṃ yat akṣaram (tadapi)| 

or

he mahātman! brahmaṇaḥ api ādi-kartre garīyase (śreṣṭhāya) ca te (tubhyaṁ) kasmāt na nameran (kathaṁ sarve na praṇameyuḥ)? he ananta! he deveśa! he jagan-nivāsa! yat sat (vyaktaṁ), yat asat (avyaktaṁ), tat paraṁ yat (tac ca sad-asato param atītam) tat akṣaraṁ (brahma) tvam [eva].

Дословный перевод:

О Великий! Брахмы даже создателю величайшему (наилучшему) Тебе почему не кланяются (почему все не склоняются)? О Безграничный! О Бог богов! О прибежище мира! Которое сат=следствие=вйактам=проявленное и асат=причина=авйактам=непроявленное, то высшее которое (то, которое выше сат и асат, превосходящее) то неуничтожимый (Брахман) Ты (поистине).

The Subodhinī commentary by Śrīdhara

tatra hetumāha kasmāditi | he mahātman ! he ananta ! he deveśa ! he jagannivāsa ! kasmāddhetoste tubhyaṃ na nameranna namaskāraṃ kuryuḥ ? kathambhūtāya brahmaṇo'pygarīyase gurutarāya | ādikartre ca brahmaṇo'pi janakāya | kiṃ ca sadvyaktamasadvyaktaṃ tābhyāṃ paraṃ mūlakāraṇaṃ yadakṣaraṃ brahma | tacca tvameva | etairnavabhirhetubhistvāṃ sarve namasyantīti na citramityarthaḥ ||37|| 

Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya

।।11.37।। --,कस्माच्च हेतोः ते तुभ्यं न नमेरन् नमस्कुर्युः हे महात्मन्? गरीयसे गुरुतराय यतः ब्रह्मणः हिरण्यगर्भस्य अपि आदिकर्ता कारणम् अतः तस्मात् आदिकर्त्रे। कथम् एते न नमस्कुर्युः अतः हर्षादीनां नमस्कारस्य च स्थानं त्वं अर्हः विषयः इत्यर्थः। हे अनन्त देवेश हे जगन्निवास त्वम् अक्षरं तत् परम्? यत् वेदान्तेषु श्रूयते। किं तत् सदसत् इति। सत् विद्यमानम्? असत् च यत्र नास्ति इति बुद्धिः ते उपधानभूते सदसती यस्य अक्षरस्य? यद्द्वारेण सदसती इति उपचर्यते। परमार्थतस्तु सदसतोः परं तत् अक्षरं यत् अक्षरं वेदविदः वदन्ति। तत् त्वमेव? न अन्यत् इति अभिप्रायः।।पुनरपि स्तौति --, 

Перевод

О величайший, затмевающий Своим величием даже Брахму, Ты изначальный творец. Как же им не падать ниц перед Тобой? О безграничный, о Бог богов и вместилище вселенной! Ты неистощимый источник, причина всех причин, запредельная материальному миру.

व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика