11.13


तत्रैकस्थं जगत्कृत्स्नं प्रविभक्तमनेकधा ।

अपश्यद्देवदेवस्य शरीरे पाण्डवस्तदा ॥ १३ ॥


tatraika-sthaṁ jagat kṛtsnaṁ

pravibhaktam anekadhā

apaśyad deva-devasya

śarīre pāṇḍavas tadā


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


татра — там; (ав)

эка-стхам — находящуюся в одном месте; (с, 2.1)

джагат — вселенную; (с, 2.1)

кр̣тснам — полностью; (с, 2.1)

правибхактам — разделенную; (с, 2.1)

анекадха̄ — на множество частей; (ав)

апаш́йат — увидел; (лаГ, 1.1)

дева-девасйа — Верховной Личности Бога; (м, 6.1)

ш́арӣре — во вселенской форме; (с, 7.1)

па̄н̣д̣авах̣ — Арджуна; (м, 1.1)

тада̄ — тогда (ав)


अन्वय:  anvayaḥ


तदा पाण्डवः देवदेवस्य तत्र शरीरे अनेकधा प्रविभक्तं कृत्स्नं जगत् एकस्थम् अपश्यत्। 

tadā pāṇḍavaḥ devadevasya tatra śarīre anekadhā pravibhaktaṃ kṛtsnaṃ jagat ekastham apaśyat| 

Дословный перевод:

Тогда Пандав там в теле Бога богов на множество частей разделенную всю вселенную в одном месте находящуюся увидел.


तात्पर्यम् tātparyam


अनेकधा प्रविभक्तं नाना-विभागेनावस्थितं कृत्स्नं जगत् देव-देवस्य शरीरे तद् अवयवत्वेन एकत्र व्यवस्थितं तदा पाण्डवो ’र्जुनः अपश्यत्। 

anekadhā pravibhaktaṁ nānā-vibhāgenāvasthitaṁ kṛtsnaṁ jagat deva-devasya śarīre tad avayavatvena ekatra vyavasthitaṁ tadā pāṇḍavo ’rjunaḥ apaśyat.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


tataḥ kiṃ vṛttamityapekṣāyāmāha saṃjayaḥ tatreti | anekadhā pravibhaktaṃ nānāvibhāgenāvasthitaṃ kṛtsnaṃ jagaddevadevasya śarīre tadavayavatvenaikatraivaa pṛthagavasthitaṃ tadā pāṇḍavo'rjuno'paśyat ||13|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


।।11.13।। --,तत्र तस्मिन् विश्वरूपे एकस्मिन् स्थितम् एकस्थं जगत् कृत्स्नं प्रविभक्तम् अनेकधा देवपितृमनुष्यादिभेदैः अपश्यत् दृष्टवान् देवदेवस्य हरेः शरीरे पाण्डवः अर्जुनः तदा।। 


Перевод


В это время Арджуна увидел в гигантской форме Господа всю необъятную вселенную, сосредоточенную в одной точке пространства и вместе с тем разделенную на многочисленные части.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика