10.39
यच्चापि सर्वभूतानां बीजं तदहमर्जुन ।
न तदस्ति विना यत्स्यान्मया भूतं चराचरम् ॥ ३९ ॥
yac cāpi sarva-bhūtānāṁ
bījaṁ tad aham arjuna
na tad asti vinā yat syān
mayā bhūtaṁ carācaram
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
йат — которое; (c, 1.1)
ча — также; (ав)
апи — конечно; (ав)
сарва-бхӯта̄на̄м — всех творений/5 элементов; (м/с, 6.3)
бӣджам — семя; (с, 1.1)
тат — то; (c, 1.1)
ахам — Я; (асмад, 1.1)
арджуна — о Арджуна; (м, 8.1)
на — не; (ав)
тат — то; (c, 1.1)
асти — существует; (лаТ, 1.1)
вина̄ — без; (ав)
йат — которое; (c, 1.1)
сйа̄т — было бы; (видхилиГ, 1.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0060?type=ting&form=स्यात्
майа̄ — Мной; (асмад, 3.1)
бхӯтам — сотворенное живое существо; (с, 1.1)
чара-ачарам — движущееся и неподвижное (с, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
अर्जुन ! सर्वभूतानां यत् बीजं तत् च अपि अहम्। मया विना चराचरं भूतं यत् स्यत् तत् नास्ति।
arjuna ! sarvabhūtānāṃ yat bījaṃ tat ca api aham| mayā vinā carācaraṃ bhūtaṃ yat syat tat nāsti|
Дословный перевод:
О Арджуна! Всех живых существ что семя, то конечно Я. Без Меня движущееся и неподвижное живое существо которое было бы, того нет.
तात्पर्यम् tātparyam
यच् च सर्व-भूतानां बीजं प्ररोह-कारणं तद् अपि अहम्। तत्र हेतुः — मया सर्व-शक्तिमता परेशेन विना यच् चरम् अचरं च भूतं तत्त्वं स्यात् तन् नास्ति मृषैवेत्य् अर्थः।
yac ca sarva-bhūtānāṁ bījaṁ praroha-kāraṇaṁ tad api aham. tatra hetuḥ — mayā sarva-śaktimatā pareśena vinā yac caram acaraṁ ca bhūtaṁ tattvaṁ syāt tan nāsti mṛṣaivety arthaḥ.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
yaccāpīti | yadapi ca sarvabhūtānāṃ bījaṃ prarohakāraṇaṃ tadaham | tatra hetuḥ mayā vinā yatsyādbhavettaccaramacaraṃ vā bhūtaṃ nāstyeveti ||39||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
।।10.39।। --,यच्चापि सर्वभूतानां बीजं प्ररोहकारणम्? तत् अहम् अर्जुन। प्रकरणोपसंहारार्थं विभूतिसंक्षेपमाह -- न तत् अस्ति भूतं चराचरं चरम् अचरं वा? मया विना यत् स्यात् भवेत्। मया अपकृष्टं परित्यक्तं निरात्मकं शून्यं हि तत् स्यात्। अतः मदात्मकं सर्वमित्यर्थः।।
Перевод
Кроме того, о Арджуна, Я семя жизни. Ни одно сотворенное существо, движущееся или неподвижное, не может существовать без Меня.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика