10.39


यच्च‍ापि सर्वभूतानां बीजं तदहमर्जुन ।

न तदस्ति विना यत्स्यान्मया भूतं चराचरम् ॥ ३९ ॥


yac cāpi sarva-bhūtānāṁ

bījaṁ tad aham arjuna

na tad asti vinā yat syān

mayā bhūtaṁ carācaram


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


йат — которое; (c, 1.1)

ча — также; (ав)

апи — конечно; (ав)

сарва-бхӯта̄на̄м — всех творений/5 элементов; (м/с, 6.3)

бӣджам — семя; (с, 1.1)

тат — то; (c, 1.1)

ахам — Я; (асмад, 1.1)

арджуна — о Арджуна; (м, 8.1)

на — не; (ав)

тат — то;  (c, 1.1)

асти — существует; (лаТ, 1.1)

вина̄ — без; (ав)

йат — которое;  (c, 1.1)

сйа̄т — было бы; (видхилиГ, 1.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/02.0060?type=ting&form=स्यात् 

майа̄ — Мной; (асмад, 3.1)

бхӯтам — сотворенное живое существо; (с, 1.1)

чара-ачарам — движущееся и неподвижное (с, 1.1)


अन्वय:  anvayaḥ


अर्जुन ! सर्वभूतानां यत् बीजं तत् च अपि अहम्। मया विना चराचरं भूतं यत् स्यत् तत् नास्ति। 

arjuna ! sarvabhūtānāṃ yat bījaṃ tat ca api aham| mayā vinā carācaraṃ bhūtaṃ yat syat tat nāsti| 

Дословный перевод:

О Арджуна! Всех живых существ что семя, то конечно Я. Без Меня движущееся и неподвижное живое существо которое было бы, того нет.


तात्पर्यम् tātparyam


यच् च सर्व-भूतानां बीजं प्ररोह-कारणं तद् अपि अहम्। तत्र हेतुः — मया सर्व-शक्तिमता परेशेन विना यच् चरम् अचरं च भूतं तत्त्वं स्यात् तन् नास्ति मृषैवेत्य् अर्थः। 

yac ca sarva-bhūtānāṁ bījaṁ praroha-kāraṇaṁ tad api aham. tatra hetuḥ — mayā sarva-śaktimatā pareśena vinā yac caram acaraṁ ca bhūtaṁ tattvaṁ syāt tan nāsti mṛṣaivety arthaḥ.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


yaccāpīti | yadapi ca sarvabhūtānāṃ bījaṃ prarohakāraṇaṃ tadaham | tatra hetuḥ mayā vinā yatsyādbhavettaccaramacaraṃ bhūtaṃ nāstyeveti ||39|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


।।10.39।। --,यच्चापि सर्वभूतानां बीजं प्ररोहकारणम्? तत् अहम् अर्जुन। प्रकरणोपसंहारार्थं विभूतिसंक्षेपमाह -- न तत् अस्ति भूतं चराचरं चरम् अचरं वा? मया विना यत् स्यात् भवेत्। मया अपकृष्टं परित्यक्तं निरात्मकं शून्यं हि तत् स्यात्। अतः मदात्मकं सर्वमित्यर्थः।। 


Перевод


Кроме того, о Арджуна, Я семя жизни. Ни одно сотворенное существо, движущееся или неподвижное, не может существовать без Меня.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика